Max Havelaar | Page 2

makelaars in koffi, doch hun adres behoeft ge niet te weten. Ik pas er
dus wel op, dat ik geen romans schryf, of andere valsche opgaven doe.
Ik heb dan ook altyd opgemerkt dat menschen die zich met zoo-iets
inlaten, gewoonlyk slecht wegkomen. Ik ben drie en veertig jaren oud,
bezoek sedert twintig jaren de beurs, en kan dus voor den dag treden,
als men iemand roept die ondervinding heeft. Ik heb al wat huizen zien
vallen! En gewoonlyk, wanneer ik de oorzaken naging, kwam het me
voor, dat die moesten gezocht worden in de verkeerde richting die aan
de meesten gegeven was in hun jeugd.
Ik zeg: waarheid en gezond verstand, en hier blyf ik by. Voor de
Schrift maak ik natuurlyk een uitzondering. De fout begint al van Van
Alphen af, en wel terstond by den eersten regel over die "lieve
wichtjes." Wat drommel kon dien ouden heer bewegen, zich uittegeven
voor een aanbidder van myn zusje Truitje die zeere oogen had, of van
myn broer Gerrit die altyd met zyn neus speelde? En toch, hy zegt: "dat
hy die versjes zong, door liefde gedrongen." Ik dacht dikwyls als kind:
"man, ik wilde u graag eens ontmoeten, en als ge my de
marmerknikkers weigerde, die ik u vragen zou, of myn naam voluit in
banket--ik heet _Batavus_--dan houd ik u voor een leugenaar. Maar ik
heb Van Alphen nooit gezien. Hy was al dood, geloof ik, toen hy ons
vertelde dat myn vader myn beste vrind was--ik hield meer van
Pauweltje Winser, die naast ons woonde in de Batavierstraat--en dat
myn kleine hond zoo dankbaar was. We hielden geen honden, omdat ze
zoo onzindelyk zyn.
Alles leugens! Zoo gaat dan de opvoeding voort. Het nieuwe zusjen is
van de groenvrouw gekomen in een groote kool. Alle Hollanders zyn
dapper en edelmoedig. De Romeinen waren bly dat de Batavieren hen
lieten leven. De Bey van Tunis kreeg een kolyk als hy het wapperen
hoorde van de nederlandsche vlag. De hertog van Alva was een ondier.
De eb, in 1672 geloof ik, duurde wat langer dan gewoonlyk, expres om
Nederland te beschermen. Leugens! Nederland is Nederland gebleven,
omdat onze oude lui goed op hun zaken pasten, en omdat ze het ware
geloof hadden. Dat is de zaak!

En dan komen later weer andere leugens. Een meisjen is een engel. Wie
dit het eerst ontdekte, heeft nooit zusters gehad. Liefde is een zaligheid.
Men vlucht met het een of ander voorwerp naar het einde der aarde. De
aarde heeft geen einden, en die liefde is ook gekheid. Niemand kan
zeggen dat ik niet goed leef met myn vrouw--zy is een dochter van Last
& Co, makelaars in koffi--niemand kan iets op ons huwelyk aanmerken.
Ik ben lid van Artis, zy heeft een sjaallong van twee-en-negentig gulden,
en van zulk een malle liefde die volstrekt aan het einde der aarde wil
wonen, is toch tusschen ons nooit spraak geweest. Toen we getrouwd
zyn, hebben wy een toertje naar den Haag gemaakt--ze heeft daar flanel
gekocht, waarvan ik nog borstrokken draag--en verder heeft ons de
liefde nooit de wereld ingejaagd. Dus: alles gekheid en leugens!
En zou myn huwelyk nu minder gelukkig wezen, dan van de menschen
die zich uit liefde de tering op den hals haalden, of de haren uit het
hoofd? Of denkt ge dat myn huishouden iets minder wel geregeld is,
dan het wezen zou als ik voor zeventien jaar myn meisjen in verzen
gezegd had dat ik haar trouwen wilde? Gekheid! Ik had dit toch even
goed kunnen doen als ieder ander, want verzenmaken is een ambacht,
zeker minder moeielyk dan ivoordraaien. Hoe zouden anders de
ulevellen met deviezen zoo goedkoop wezen?--Frits zegt:
"_Uhlefeldjes_" ik weet niet, waarom? --En vraag eens naar den prys
van een stel billardballen!
Ik heb niets tegen verzen op-zichzelf. Wil men de woorden in gelid 't
zetten, goed! Maar zeg niets wat niet waar is. "_De lucht is guur, en 't is
vier uur_." Dit laat ik gelden, als het werkelijk guur en vier uur is.
Maar als 't kwartier voor drieen is, kan ik, die myn woorden niet in 't
gelid zet, zeggen: "_de lucht is guur, en 't is kwartier voor drieen_." De
verzenmaker is door de guurheid van den eersten regel aan een vol uur
gebonden. Het moet voor hem juist _een, twee_ uur, enz. wezen, of de
lucht mag niet guur zyn. Zeven en negen is verboden door de maat.
Daar gaat hy dan aan 't knoeien! Of het weer moet veranderd, of de tyd.
Een van beiden is dan gelogen.
En niet alleen die verzen lokken de jeugd tot onwaarheid. Ga eens in
den schouwburg, en luister daar wat er voor leugens aan den man

worden gebracht. De held van 't stuk wordt uit het water gehaald door
iemand die op