La Murdoj de Kadavrejo-Strato

La Murdoj de Kadavrejo-Strato

Project Gutenberg's La Murdoj de Kadavrejo-Strato, by Edgar Allen
Poe This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: La Murdoj de Kadavrejo-Strato The Murders in the Rue Morgue
Author: Edgar Allen Poe
Translator: Edwin Grobe
Release Date: May 6, 2006 [EBook #18326]
Language: Esperanto
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LA
MURDOJ DE KADAVREJO-STRATO ***

Produced by Robert L. Read, William Patterson and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net

KLASIKAJ USONAJ NOVELOJ

EDGAR ALLAN POE (1809-1849)
LA MURDOJ DE KADAVREJO-STRATO
Esperantigis EDWIN GROBE

1998 Eldonejo-Arizona-Stelo 1620 North Sunset Drive Tempe,
Arizona 85281-1550 Usono

Edgar Allan Poe "LA MURDOJ DE KADAVREJO-STRATO" Unua
Eldono, Auxgusto, 1998
Origina Anglalingva Titolo "THE MURDERS IN THE RUE
MORGUE"

LA MURDOJ DE KADAVREJO-STRATO

La mensaj kvalitoj nomigxantaj analizaj nur malmulte analizeblas en si.
Ni taksas ilin cxefe laux iliaj efikoj. Ni scias pri ili, inter aliaj
informajxoj, ke por posedanto posedanta ilin preterabunde, ili estas
cxiam fonto de la plej vigla gxojo. Same kiel la fortikulo festegas sian
fizikan potencon, gxuante tiujn ekzercojn kiuj aktivigas siajn
muskolojn, felicxigas la analiziston tiu intelekta agado kiu malimplikas.
Li spertas plezuron plenumante ecx la plej bagatelajn taskojn
utiligantajn lian talenton. Li sxatas enigmojn, rebusojn, hieroglifojn,
elmontrante en sia solvo de cxiu, gradon da sagaceco kiu al la ordinara
prikonscio sxajnas preternatura. Liaj rezultoj, efektivigite de la animo
kaj esenco mem de metodo, havas la tutan aspekton, verdire, de
intuicio.
La solvokapablon multe vigligas eble matematika studado kaj precipe
tiu plej alta brancxo nomigxanta, maltauxge kaj, kvazaux superlative,
ununure pro siaj retroiraj funkcioj: analizo. Tamen kalkuli ne estas en si

analizi. Sxakludisto, ekzemple, kalkulas sed ne analizas. Sekvas ke
sxakludado, rilate al siaj efikoj sur mensan karakteron, ege
miskomprenigxas. Mi ne verkas traktaton nun, sed simple
antauxparolas per hazarde elektitaj perceptajxoj iom strangan rakonton.
Tial mi elprofitos la okazon deklarante ke la superajn potencojn de la
kontemplema intelekto pli rigore kaj pli utile laborigas malpompa
matcxo de damludo ol cxiuj komplikaj sxakludaj frivolajxoj.
Cxe sxakludo, kie la pecoj havas malsamajn kaj bizarajn movojn, kun
diversaj kaj sxangxantaj valoroj, oni erare taksas profunda (kaj ne
malkutima eraro gxi estas) tion kio estas nur kompleksa. La atento
cxi-tie potence alvokigxas. Se gxi malvigligxas nur momenteton,
preteratentajxo okazas, kaj rezultas vundo aux malvenko. Pro tio ke la
eblaj movoj estas ne nur multnombraj sed ankaux envolvitaj, pli
multnombrigxas la ebloj ke okazu tiaj preteratentajxoj. Naux fojojn el
dek estas la plej koncentrema kaj ne la plej akrapensa ludanto kiu
venkas.
Cxe damludo tamen, kie la movoj estas unikaj kaj havas nur malmultan
malsamecon, malmultnombrigxas la ebloj preteratenti kaj la
atentokapablo havas nur ioman utilon. Tial, se iu ajn ludanto
pridisponas avantagxojn, tiujn li gajnas pere de supera sagaceco. Por
iom konkretigi la temon, ni imagu damlud-matcxon en kiu restas nur
kvar damoj kaj kie, kompreneble, ni ne rajtas atendi preteratentajxon.
Memklare estas ke cxi-tie venko efektivigxas (ni supozu la ludantojn
egaltalentaj) nur pere de bonege konceptita movo rezultigita per forta
mensolaboro. Maldisponante kutimajn rimedojn, la analizisto sin
transjxetas en la spiriton de sia kontrauxstaranto, sin identigas kun
tiulasta kaj tiumaniere ne malofte prikonscias ekrigarde la ununurajn
rimedojn (foje ecx absurde facilajn) per kiuj delogi en eraron aux
hastigi en miskalkulon.
Jam de longa tempo oni konscias pri la forta influo kiun vistoludo
alportas al la homa kalkulpovo. Homoj havantaj la plej altkvalitan
intelekton lauxraporte distrigxas pretermezure gxin ludante dum ili sin
senigas kontente je sxakludado, taksante tiulastan frivola. Preterdube,
ekzistas nenia samspecajxo povanta tiom forte laborigi la

analizkapablon.
Povas esti ke la plej bona sxakludanto de la tuta Kristanlandaro estas
nur la plej bona sxakludanto. Sed kapablo pri vistoludado ampleksas
kapablon sukcesi pri cxiuj tiuj pli gravaj entreprenoj en kiuj menso
kontrauxbatalas menson.
Kiam mi diras "kapablo" mi voldiras tiun perfektan ludlertecon
inkluzivantan komprenon pri cxiuj fontoj el kiuj lauxlegxaj avantagxoj
haveblas. Tiuj estas krom multnombraj, ankaux multformaj kaj ripozas
ofte en pensadkasxejoj nepre neatingeblaj al ordinara komprenado.
Observi atente estas memori klardetale. Kaj gxis tiu punkto
koncentrema sxakludanto povas bone sukcesi ludante viston cxar la
reguloj de Hojlo (bazitaj sur la nura mehxanismo de la ludo) estas
suficxe kaj gxenerale kompreneblaj. Tial disponi pri retenema memoro
kaj agi "lauxlibre" estas la nepraj kvalitoj kiuj konsistigas, laux
gxenerala opiniaro, bonan ludadon.
Sed estas pri aferoj situantaj eksterlime de nuraj reguloj ke
elmontrigxas la lerteco de la analizisto. Li faras, silente, aregon da
observajxoj kaj induktoj. Same agas, eble, liaj kunludantoj, sed la
diferenco en la amplekso de la akiritaj informajxoj sidas ne tiom en la
valideco de la induktado kiel en la