Kompletne instrukcje dla pocz¹tkuj¹cych i wartoœciowe sugestie dla zaawansowanych gr | Page 8

nastêpnie szach hetmanem na g3 zmuszaj1cy króla bia3ych do odej?cia na h1 i mat hetmanem na g2 lub h2.
Inny sposób zaczyna siê od szacha na g3. Poniewa? skoczek bia3ych jest zwi1zany, nie mo?e zbi? hetmana.
+---------------------------------------+ 8 | | | | | | | #K | | |---------------------------------------| 7 | | | | | | | # | | |---------------------------------------| 6 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 5 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 4 | | | | | ^H | | | | |---------------------------------------| 3 | | #H | | | | | ^ | | |---------------------------------------| 2 | # | | | | | | | ^ | |---------------------------------------| 1 | | | | | | | | ^K | +---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 8

Przesuniêcie wie?y na g2 równie? nie pomaga, poniewa? hetman j1 po prostu zbije, matuj1c jednocze?nie króla. Jedynym sensownym posuniêciem bia3ych bêdzie wiêc ucieczka królem do naro?nika; wtedy jednak czarne doprowadz1 do mata, najpierw zbijaj1c wie?ê, a nastêpnie przesuwaj1c hetmana na g2 lub h2.
Wieczny szach
Je?eli gracz jest w stanie szachowa? króla przeciwnika w sposób ci1g3y i zg3osi, ?e bêdzie tak robi3, partiê uwa?a siê za zremisowan1. Na przyk3ad w pozycji przedstawionej na diagramie 8 bia3e maj1c ruch, mog1 wywalczy? remis, daj1c wiecznego szacha hetmanem na e8 i h5. Czarne nie mog1 nic na to poradzi? i musz1 porusza? siê królem tam i z powrotem pomiêdzy h7 i g8. Gdyby bia3ym nie nadarzy3a siê ta okazja wiecznego szacha, przegra3yby, poniewa? nie mog1 zapobiec promocji piona a2, a z dwoma hetmanami przeciwko jednemu czarne z 3atwo?ci1 wygra3yby, co zostanie wykazane dalej, w omówieniu podstawowych ko?cówek.
Wymiana
Z wymian1 mamy do czynienia wtedy, gdy jedna ze stron zbija bierkê, a przeciwnik zbija bierkê o takiej samej warto?ci.
Myl1ce mo?e by? to, ?e termin “wymiana” stosowany jest równie? w przypadku wymiany bierek o ró?nej warto?ci np. wie?y i go?ca czy skoczka. Wygra? wymianê oznacza w tym przypadku zbi? wie?ê, trac1c jedynie go?ca czy skoczka.
Zdwojone piony
Dwa piony tego samego gracza stoj1ce w jednej kolumnie, nazywamy zdwojonymi. Trzy piony w jednej kolumnie nazywamy strojonymi.
Pion przechodni (wolny)
Pion, którego ruch do linii przemiany nie jest blokowany przez innego piona, i który nie jest zagro?ony zbiciem przez mijanego w s1siedniej kolumnie piona przeciwnika, nazywany jest pionem przechodnim (wolnym).
Pion izolowany
Piona nazywamy izolowanym je?eli w s1siednich kolumnach nie ma pionów tego samego gracza, które mog3yby go broni?.
Pion odsta3y
Piona nazywamy odsta3ym je?eli nie jest on w stanie “dogoni?” innych pionów z s1siednich kolumn, tak, by by? przez nie bronionym.
Wide3ki
Mówimy, ?e dwie figury s1 w wide3kach piona, je?eli s1 przez niego jednocze?nie atakowane.
Lekka figura
Goniec i skoczek nazywane s1 lekkimi figurami, dla odró?nienia od wie?y i hetmana, które s1 figurami ciê?kimi.
Po?wiêcenie
Po?wiêcenie oznacza dobrowolne oddanie bierki, bez bicia bierki przeciwnika, lub z biciem s3abszej.
Odkryty szach i podwójny szach
Odkryty szach ma miejsce wtedy, gdy odchodzimy bierk1, zas3aniaj1c1 inn1, i ta ostatnia szachuje króla. Je?eli dodatkowo odchodz1ca bierka równie? szachuje, mamy do czynienia z podwójnym szachem.
SYMBOLE POSUNIê?

Oprócz symboli stosowanych do oznaczania pól i bierek, nastêpuj1cych symboli u?ywa siê dla oznaczania posuniê?:
- oznacza “przesuwa siê do”
: lub x oznacza “bije”
o-o oznacza “roszada na skrzydle królewskim”
o-o-o oznacza “roszada na skrzydle hetma?skim”
+ oznacza “szach”
# lub +/- oznacza “mat”
A wiêc Wf1-f5 oznacza, ?e wie?a porusza siê z pola f1 na pole f5.
Se3:d5 oznacza, ?e skoczek stoj1cy na e3 bije bierkê stoj1c1 na d5.
o-o-o oznacza, ?e gracz roszuje na skrzydle hetma?skim (d3uga roszada).
[Przypis: W notacji opisowej ka?de pole szachownicy ma dwie ró?ne nazwy, ka?dy gracz liczy rzêdy od swojej w3asnej strony. Nazwy kolumn pochodz1 od figur, które stoj1 w nich na pocz1tku rozgrywki. Tak wiêc pole c4 bêdzie siê nazywa3o HG4 (hetma?ski goniec 4) lub HG5 w zale?no?ci od tego czy patrzymy od strony bia3ych czy czarnych. Je?eli mówimy o jakim? polu, nie podaj1c przy tym posuniêcia, konieczne jest podanie od jakiej strony patrzymy. Jest w zwyczaju powiedzie? wtedy “hetman bia3ych na H4” lub “hetman czarnych na H4”, etc.
Zamiast nazw pól, na których ma miejsce bicie, podaje siê symbole bierek bior1cych udzia3 w biciu, tak wiêc wymagane s1 dodatkowe informacje, je?eli mog3oby doj?? do niejednoznaczno?ci.
Dla porównania poni?ej podane jest dziesiê? pierwszych posuniê? pewnej partii w obu notacjach.]
! oznacza dobre posuniêcie.
? oznacza z3e posuniêcie.
(1) d2-d4 d7-d5 (2) c2-c4 e7-e6 (3) Sb1-c3 c7-c5 (4) Sg1-f3 Sb8-c6 (5) c4:d5 e6:d5 (6) G-f4 Sg8-f6 (7) e2-e3 Gc8-e6 (8) Gf1-d3 Gf8-e7 (9) o-o o-o (10) Wa1-c1 Sf6-h5
(1) P-H4 P-H4 (2) P-HG4 P-K3 (3) S-HG3 P-HG4 (4) S-G3 S-HG3 (5) PxHP KPxP (6) G-KG4 S-G3 (7) P-K3 G-K3 (8) G-H3 G-K7 (9) Roszada Roszada (10) W-G S-KW4
PRAWA I ZWYCZAJE SZACHOWE
Je?eli gracz maj1cy wykona? posuniêcie, dotknie swojej bierki, ma obowi1zek wykona? ni1 posuniêcie; je?eli dotknie bierki przeciwnika musi j1 zbi?. To prawo nie obowi1zuje jednak wtedy, gdy dotkniêta w ten sposób bierka nie mo?e wykona? poprawnego ruchu czy te? nie mo?e zosta? zbita.
Bierka mo?e