Kompletne instrukcje dla pocz¹tkuj¹cych i wartoœciowe sugestie dla zaawansowanych gr | Page 4

I: SZACHY

I

ZASADY GRY
PLANSZA I BIERKI
Partia szachów rozgrywana jest pomiêdzy dwoma armiami ustawionymi naprzeciw siebie na kwadratowej planszy, bêd1cej polem bitwy. Plansza sk3ada siê z sze??dziesiêciu czterech rozmieszczonych naprzemiennie bia3ych i czarnych pól. Ka?da z armii liczy 16 bierek; jest jeden król, jeden hetman, dwie wie?e, dwa go?ce, dwa skoczki i osiem pionów. Genera3ami obu armii s1 gracze we w3asnej osobie. Bierki jednej ze stron s1 jasnego koloru i nazywane s1 bia3ymi, a drugiej - ciemnego koloru i nazywane s1 czarnymi.
Celem gry jest pojmanie króla przeciwnika. Kiedy to siê stanie, bitwa zostaje zako?czona, a przegrywa strona, której król zosta3 pojmany. Aby zrozumie? na czym to w3a?ciwie polega, konieczne jest na pocz1tek zapoznanie siê z prawid3ami, wed3ug których poruszaj1 siê po szachownicy ró?ne bierki.
Po pierwsze, szachownica musi zosta? tak ustawiona, aby graj1cy mieli w swoim prawym, dolnym rogu bia3e pole. Nastêpnie bierki zostaj1 ustawione na pozycjach przedstawionych na diagramie 1.
Wie?e ustawione s1 w rogach; obok nich stoj1 skoczki; nastêpnie go?ce, a w centrum król i hetman.

+---------------------------------------+ 8 | #W | #S | #G | #H | #K | #G | #S | #W | |---------------------------------------| 7 | # | # | # | # | # | # | # | # | |---------------------------------------| 6 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 5 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 4 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 3 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 2 | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | |---------------------------------------| 1 | ^W | ^S | ^G | ^H | ^K | ^G | ^S | ^W | +---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 1
Bia3y hetman musi znajdowa? siê na bia3ym polu, a czarny hetman na czarnym. Te osiem bierek nazywa siê zwykle ?figurami” dla odró?nienia od pionów. Te ostatnie zajmuj1 rz1d pól znajduj1cy siê bezpo?rednio przed rzêdem figur.
Rzêdy pól zajmowane przez bierki oraz pozosta3e cztery puste rzêdy nazywamy LINIAMI lub RZêDAMI. Kolumny pionowe prostopad3e do poziomych równierz nazywamy LINIAMI. Linie uko?ne, które 31cz1 naro?nikami pola o tym samym kolorze, nazywamy DIAGONALAMI lub przek1tnymi. Aby okre?li? ruchy bierek na planszy, konieczne jest opisanie w prosty sposób ka?dego pola i ka?dej bierki za pomoc1 krótkiego symbolu. Aby to osi1gn1?, w ró?nych okresach czasu, zosta3o zaproponowanych kilka systemów, ale tylko dwa z nich zosta3y ogólnie uznane. Starszy, zwany notacj1 ?opisow1”, nadal dominuje w krajach Anglo-, Francusko- i Hiszpa?skojêzycznych, ale poniewa? Angielscy i Ameryka?scy publicy?ci szachowi stosuj1 ostatnio znacznie prostsz1 ?notacjê algebraiczn1”, w3a?nie ni1 pos3u?ymy siê w tej ksi1?ce. Dalej zostanie przedstawiona równie? notacja opisowa. [Przyp.t3um.: Obecnie stosowana jest wy31cznie notacja algebraiczna, notacja opisowa ma znaczenie jedynie historyczne]
W notacji algebraicznej kolumnom przypisane s1 litery od ?a” do ?h”, od lewej do prawej strony. Rzêdy s1 ponumerowane liczbami od 1 do 8, poczynaj1c od rzêdu, w którym stoj1 figury bia3ych na pocz1tku gry. Ka?de pole mo?na okre?li? jako przeciêcie odpowiedniej kolumny i rzêdu. Na przyk3ad wie?a na diagramie 2 stoi na polu e4, goniec na c4, piony na h4 i g7, skoczek na f7, hetman na d6, a króle na c1 i g3.

+---------------------------------------+ 8 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 7 | | | | | | ^S | # | | |---------------------------------------| 6 | | | | #H | | | | | |---------------------------------------| 5 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 4 | | | #G | | ^W | | | ^ | |---------------------------------------| 3 | | | | | | | #K | | |---------------------------------------| 2 | | | | | | | | | |---------------------------------------| 1 | | | ^K | | | | | | +---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 2
Jako symbole bierek u?yte zosta3y pierwsze litery ich nazw. Tak wiêc K oznacza króla, H hetmana, W wie?ê, G go?ca, S skoczka. Pion nie posiada oznaczenia literowego, a jedynie symbol # lub ^.

RUCHY BIEREK
Ka?da z sze?ciu rodzajów bierek porusza siê inaczej. Zapamiêtanie sze?ciu ró?nych sposobów poruszania siê wymaga oczywi?cie wiêcej wysi3ku ni? zapamiêtanie jednego rodzaju ruchu, jak to ma miejsce w wiêkszo?ci innych gier planszowych. Wystarczy jednak tylko niewielka liczba ?wicze? praktycznych aby zapozna? siê ze sposobem w jaki poruszaj1 siê ró?ne bierki szachowe, a wtedy mo?na siê przekona?, ?e ró?norodno?? ruchów pozwala na zadziwiaj1c1 g3êbiê i bogactwo kombinacji, co dajê bardziej intensywn1 i g3êbsz1 satysfakcjê p3yn1c1 z szachów w porównaniu do jakiejkolwiek innej gry.
Wie?a
Wie?a mo?e porusza? siê do przodu, do ty3u i w boki wzd3u? prostej linii nie zablokowanej przez bierkê tego samego koloru. Innymi s3owy mo?e porusza? siê do ka?dego pola rzêdu czy te? kolumny, na której stoi, je?eli na drodze nie stoi inna bierka tego samego koloru. Je?eli na drodze znajduje siê bierka przeciwnika, to wie?a