Kijkjes in een mooi werk over Chili | Page 9

stad, die
telegraaflijnen aanlegde en gas gebruikte in 1856; de eerste, die
drijvende dokken had voor het repareeren van schepen in 1860. Hier
verschenen de eerste trams in de straten, en de onderhandelingen over
den aanleg van den eersten Zuid-Amerikaanschen spoorweg begonnen
in deze stad meer dan een halve eeuw geleden. De naam van een
Noord-Amerikaan, William Wheelwright, is verbonden aan de
inwijding dier lijn van Caldera naar Copiapo. Dezelfde ondernemende
Amerikaan organizeerde in 1840 de _Pacific Steam Navigation
Company_, en aan zijn initiatief is Chili veel verplicht voor de
ontwikkeling der steenkolenexploitatie, want de eerste nationale
steenkool werd door hem gebruikt op de stoombooten van die lijn.
Door Wheelwright's bemiddeling werden de eerste stappen gedaan voor
den aanleg van een spoorweg, die Buenos Aires zou verbinden met
Valparaiso dwars over de Andes, een werk, dat nu voltooid is op een

kort eind na van den trans-andischen spoorweg, waar deze over den
bergpas gaat. De concessie voor de voltooiing van de Trans-andeslijn is
verleend aan een new-yorksche firma, die aan de westkust van
Zuid-Amerika groote belangen heeft. Oorspronkelijk, en wel sinds
1881, was de firma te Valparaiso gevestigd met vertakkingen in
Santiago, Concepcion en Iquique. De naam van den onlangs overleden
stichter, Mr. W.R. Grace, zal altijd in Chili in dankbare herinnering
blijven als die van een der pioniers van den buitenlandschen handel van
Zuid-Amerika aan de kust der Stille Zuidzee. In de toekomst der
republieken van de westkust stelde de heer Grace het volste
vertrouwen.
De vreemdeling, die engelsche namen ziet op de uithangborden der
meeste winkels in Valparaiso, komt op het idee, dat de handelsstand in
deze stad bijna geheel uit vreemdelingen bestaat. Maar als hij zich meer
met de menschen vertrouwd heeft gemaakt, bespeurt hij, dat zelfs in die
inrichtingen, die een onmiskenbaar buitenlandsch karakter dragen, de
plaatselijke chefs gewoonlijk Chilenen van geboorte zijn, of menschen,
die zoo lang in Chili hebben gewoond, dat zij hun aangenomen
vaderland geheel als het hunne beschouwen.
Een halve eeuw geleden, toen de meeste van de nu bloeiende
handelshuizen pas begonnen, waren de toestanden zeer verschillend
van wat ze nu zijn. De herinneringen van kooplieden uit dien tijd zijn
dikwijls onderhoudend, om aan te hooren. Een van die pioniers, wijlen
Stephen Williamson, die in 1903 stierf, en die vijftig jaren lang hoofd
was van de firma Williamson, Balfour en Co., wist alles, wat
samenhing met de geschiedenis van de kustvaart langs den Stillen
Oceaan.
"In de vijftig jaren," zei hij eens, toen hij zich op verzoek van zijn
vrienden in herinneringen verdiepte, "zonden wij tarwemeel van
Constitucion naar Australië, en als onze schepen terugkeerden,
brachten ze betaling in goudstof en muntspecie," De heer Williamson
woonde in Chili, toen groote fortuinen plotseling met de exploitatie der
mijnen werden gemaakt, en zijn schepen brachten menigen armen
drommel naar Copiapo en Iquique, die er in weinige jaren rijk werd.
Kolonel North, de nitraatkoning, had de gelegenheid, waardoor hij zijn
grooten rijkdom verwierf, te danken aan een vrijkaartje voor een reis
met een van Mr. Williamson's schepen. Jaren daarna, toen kolonel

North millionnair was geworden door zijn welgeslaagde
ondernemingen in de Tarapacamijnen, bezocht hij zijn weldoener, om
hem nog eens te danken voor die indertijd bewezen gunst.
Het groote aantal Engelschen onder de rijke kooplieden is oorzaak, dat
er te Valparaiso zeer veel Engelsch wordt gesproken. Het komt maar
zelden voor, dat iemand in een gezelschap die taal niet verstaat. In alle
scholen wordt Engelsch onderwezen, en er zijn buiten de spaansche een
aantal geheel engelsche scholen.
Elke nationaliteit is intusschen vertegenwoordigd in de clubs van
Valparaiso, Engelschen, Duitschers, Franschen, Spanjaarden en
Italianen. Vooral de politieke clubs zijn zeer werkzaam, en in den tijd
der verkiezingen is aller belangstelling levendig. Dan is er geen dorp,
zoo klein of onbeduidend, of het heeft zijn politieke vereeniging.
Vrouwenclubs heeft Chili ook, maar in het politiek tournooi spelen de
chileensche vrouwen nog slechts een onbeduidende rol. In den salon en
in de arbeiderswoning dringen nog slechts weinig vrouwen op
gelijkheid van rechten met den man aan. Zij zeggen waarschijnlijk, dat
ze liever de meerderen willen blijven, dat ze er niets tegen hebben de
superior sex te zijn.
Valparaiso heeft een groote beurs, zeven nationale banken en drie
buitenlandsche. De stad is het handelsmiddenpunt van Chili en staat
door een netwerk van telegraaflijnen, particuliere en door den staat
geëxploiteerde, met alle steden van Chili in gemeenschap. De
verbazend drukke zaken tusschen Valparaiso en Santiago hebben
verscheiden particuliere telefoonlijnen in 't leven geroepen, daar alle
groote huizen van Valparaiso afdeelingen hebben in Santiago en vice
versa. Onderzeesche kabels verbinden de stad met de geheele wereld.
De verschillende stoomvaartmaatschappijen, die de steden van
Zuid-Amerika's westkust aandoen, hebben hun hoofdkwartieren in
Valparaiso. Als het Panamakanaal eens gereed zal wezen, hoopt men
op nog snelleren vooruitgang voor den handel der westkust van
Zuid-Amerika, al zijn