In Het Rijk van Vulcaan | Page 2

advies wendde
zich de Firma THIEME & Cie tot mij. Ik was het volkomen eens met
Dr. GOUDSMIT, dat er van eene vertaling van het werkje van
FLAMMARION in het vaderland van VERBEEK moeilijk sprake kon
zijn (vooral ook omdat FLAMMARION'S werkje volstrekt niet
oorspronkelijk is).

Ik heb nu op verzoek van genoemde uitgevers getracht een populair
boek te schrijven over Krakatau.
Wie alleen de zuivere wetenschap bemint, vindt hier weinig van zijne
gading.

Het spreekt van zelf, dat ik menigmaal heb moeten putten bij
VERBEEK.
De "Royal Society" te Londen benoemde in Januari 1884 eene
Krakatau-commissie, die eerst in 1888 rapport uitbracht. Dat werk
verscheen onder den titel: "the Eruption of Krakatoa and subsequent
phenomena." Over de uitbarsting zelve bevat het niet veel, wat niet
reeds bij VERBEEK wordt aangetroffen. Toch vormt het eene schoone
aanvulling van diens boek, omdat het zooveel later verschenen is en de
Engelsche commissie daardoor de beschikking had over feiten, die

VERBEEK niet bekend konden zijn. Ik heb hierbij vooral het oog op
de optische verschijnselen in den dampkring van 1883 tot 1886
waargenomen. Ook het Rapport der "Royal Society" werd door mij
geraadpleegd.

Mogen deze bladzijden er tevens toe bijdragen om in wijder kring
belangstelling te wekken voor het schoone Insulinde, waar, door de
uitbarsting van Krakatau, geleden is, zooals slechts zelden op aarde
geleden wordt.
R.A. VAN SANDICK.
DEVENTER, September 1890.

HOOFDSTUK I.
De wereld van Vulcaan.
Het "heimweh" der Zwitsers naar hunne bergen.--Alpensport.--De
Nederlanders zijn geen bergklimmers.--Tartarin.--Nederland als "plat
land."--Indië, het land der derde dimensie.--Java's blauwe bergen
vergeleken met de Alpen.--De wereld van Vulcaan.--De vulkaangordels
op aarde.--Werkende en uitgedoofde vulkanen.--Uitbarsting van den
berg Zoo in Japan.--"Plooien" en "verwerpingen." Het vulkanisme
volgens de theorie van Kant-la Place.--De diepteschaal.--Waaruit
bestaat het binnenste der aarde?--Vondst van Nordenskjöld te
Oritok.--Diepste putboring der aarde te Schladebach.--Het boorgat van
Sperenberg.--Temperatuurbepalingen bij den bouw van den St.
Gothardtunnel.--De schil van de perzik.--Een origineel denkbeeld van
Camille Flammarion.--De vulkanische haarden.--Wij zijn even ver als
Empedokles.--De Neptunische en de Plutonische school.--De eeuwige
cirkelgang van het water op aarde.--Een onderaardsche Rijn.--Prof.
Mohr te Bonn, de laatste Neptunist.--Zal het water op aarde
verdwijnen?--"Niets bestendig hier beneên."--Langzame beweging van
de aardkorst.--De indruk van vulkanische verschijnselen--"Die

Zeugung des Dampfes" van Kaulbach.--De rol van den
waterdamp.--Kritische temperatuur.--Spanning van waterdamp in
vulkanische haarden--Voorboden van de uitbarsting.--De uitbarsting
zelve.--De hoogte der vulkanen.--Nog eens het water.--483
aardschokken in Japan in 1887.--De onfeilbare(?) wetenschap en "des
Pudels Kern."--De wereld van Vulcaan blijft een mysterie.
De tijd ligt ver achter ons, dat de Zwitsersche hulptroepen een
belangrijk contingent van de meeste Europeesche legers vormden. Die
Zwitsers waren goede soldaten, zij hadden weinig behoeften, waren
trouw en dapper en konden zich gewoonlijk zeer goed schikken in eene
vreemde omgeving.
Maar onder de Zwitsers, die in ons land waren, ontstond menigmaal
eene eigenaardige ziekte. Zij kregen dan een onoverwinnelijk,
brandend verlangen naar hun land. Men noemde dit "heimweh." De
ongelukkige, die daaraan leed, verviel in eene diepe, grenzenlooze
neerslachtigheid. Hij deserteerde of pleegde zelfmoord.
Men merkte dit verschijnsel op bij menschen, die volkomen overtuigd
waren, dat zij het hier veel beter hadden dan ooit te voren in
Zwitserland; die geen ouders of andere teedere betrekkingen in 't
vaderland hadden achtergelaten, die in hunne jeugd in de diepste
armoede hadden geleefd, en die in alle opzichten tevreden waren met
hunnen maatschappelijken toestand.
Het was in der daad niet het vaderland, dat zoo sterk magnetisch op hen
werkte, maar het waren de Alpen, de Bergen hunner jeugd, die zij niet
konden vergeten in Nederland.
De aantrekkingskracht, die van de Alpen uitgaat, is werkelijk groot. Is
er wel één tak van lichaamsoefening in onzen tijd, die zoozeer bloeit als
de Alpensport? Gewoonlijk wordt in ons land deze edele uitspanning
beschouwd als roekelooze waaghalzerij.
Wij Nederlanders reizen zeer veel. Maar het bergstijgen is onze zwakke
zijde. De talrijke landgenooten, die des zomers Holland ontvluchten,
vlijen zich voor het grootste gedeelte rustig neêr aan den voet der

bergmassa's, terwijl ze een medelijdenden glimlach over hebben voor
de talrijke Duitschers en Engelschen, die zoo "stom" zijn op die bergen
te klouteren. Voor hen zijn dan ook de tandradbanen eene nuttige en
gewaardeerde uitvinding en ge kunt des zomers te Arth geheele wagens
vol landgenooten met de tandradbaan den Rigi zien bestijgen, terwijl
zij zichzelf voor bijzonder practisch aanzien in vergelijking van de
bergklimmers, voor wier streven zij de meest onverholen minachting
aan den dag leggen. Verstaat men echter door sport alles wat aanleiding
geeft tot oefening van spieren en tot staling der zenuwen, dan behoort
zeker de bergsport een hooge plaats in te nemen.
Carlyle zegt, dat men den mensch groot onrecht doet door te beweren,
dat hij door gemak en rust wordt aangetrokken. Moeite,
zelfverloochening, martelaarschap, dood,--ziedaar, zegt hij, het lokaas,
dat het menschenhart bekoort.
Wanneer men bekend is met de grenzenlooze onvoorzichtigheid,
roekeloosheid en waaghalzerij