Epopee to the Forgotten | Page 9

äóøàòà âúâ àäà,

ïîêîðè Äóðàöî è âëåçå â Åëàäà;
÷åòåòå è çíàéòå êîé
áå öàð Øèøìàí
è êàê íàøòî öàðñòâî ñòîðèõà ãî ïëÿí;
êîé áè Èâàí
Ðèëñêè, ÷èéòî ñâåòè ìîùè
÷óäåñà ñå ñëàâÿò äî òîÿ äåí éîùå;
êàê ñå
Êðóì ïðåñëàâíèé ñ Íèêèôîðà áè
è èç ÷åðåïà ìó ðóéíî âèíî ïè
è êàê
Ñèìåîí öàð óãðèòå ïðîãîíè
è îò Âèçàíòèÿ ïðèåìà ïîêëîíè.
À òîÿ áåøå
ó÷åí, ôèëîñîô âåëèê
è íå ñå ñðàìåøå îò ñâîÿ åçèê
è êîãà íÿìàøå êîãî äà
íàäâèâà,
òîé ïèøåøå êíèãè, çà äà ñè ïî÷èâà.
×åòåòå è çíàéòå, ùî ñúì àç
ïèñàë,
îò ìíîãî ñêàçàíüÿ è êíèãè ñúáðàë,
÷åòåòå, î, áðàòÿ, äà âè ñå íå

ñìåÿò
è âàì ÷óæäåíöèòå äà íå ñå ãîðäåÿò...
Íà âè ìîéòà êíèãà, òÿ å âàì
çàâåò,
íåêà äå ïðåïèñâà è ìíîæè áåç÷åò
è ïðúñêà ïî âñè÷êè ïîëÿ è
äîëèíè,
äå áúëãàðèí ñòðàäà, âúçäèøà è ãèíå.
Òÿ å îòêðîâåíüå, áîæà
áëàãîäàò -
ìëàäèé ïðàâè ìúäúð, à ñòàðèÿ - ìëàä,
êîéòî ÿ ïðî÷èòà íÿìà
äà ñå êàå,
êîéòî çíàå íåÿ, ìíîãî ùå äà çíàå."
Òúé ìúëâåøå òîç ìúæ, â êèëèÿòà ñêðèò,
ñúñ ïîãëåä óìèñëåí, â áúäåùåòî
âïèò,
êîéòî ìíîãî áäåíüÿ, óòðèííè ïðîïóñíà,
íî ïà÷åòî ïåðî íèâãà íå
èçïóñíà
è ïðîòèâ êàíîíúò è ÷åðêîâíèé çâúí -
ðàáîòè áåç îòäèõ, ïî÷èâêà
è ñúí.
Òúé ìúëâåøå ïðåäè ñòî è äâàéñåò ãîäèí
òîç äèâ Ñâåòîãîðåö - çà ðàÿ
íåãîäåí,
è ôúðëÿøå òàéíî ïðåç ìðàêà òîãàç
íàé-ïúðâàòà èñêðà â
íàðîäíàòà ñâÿñò.
ÁÐÀÒß ÌÈËÀÄÈÍÎÂÈ
Ïîïåéòå ìè, êðàñíè ìàêåäîíñêè äåâè,
ïîïåéòå ìè âàøòå íåâèííè ïðèïåâè,

âòúêíåòå ñè êèòêè, ïðàòåòå ìè êëèê
íà âàøèÿ êðúøåí è çâó÷åí ÿçèê.

Òðåïåðÿéêè ñëàäêî, àç ùå äà âè ñëèøàì
è êúì âàñ ùå ôúðêàì è ùå äà
âúçäèøàì
âåäíî ñ òèõà Ñòðóìà, âåäíî ñ ìúòíèé Äðèí,
âåäíî ñ åêà
æàëíèé, ùî ïðàùà Ïèðèí;
ëåòåòå, åõòåòå, ïåñíè ìàêåäîíñêè,
ïå÷àëíè êàò
ïåñíè íà áðÿã âàâèëîíñêè,
ñäðóæåíè ñ âúçäèøêè è ñ îêîâåí çâúí,

äèãàéòå, áóäåòå îò ãðîáíèÿ ñúí
òåç ñïîìåíè ñòàðè, òåç ïðåäàíüÿ âåòè,

ùî êàò ñåíêè ÷óäíè ïúëíÿò âåêîâåòå:
þíàöè èçìðåëè áåç ãðîá, áåç âåíöè

çà õîðñêà ñâîáîäà ïàäíàëè áîðöè,
îðëÿöè ëåâåíòè, äðóæèíè îòáðàíè,

ïîêðèòè ñúñ ñëàâà, ñúñ êúðâè è ñ ðàíè,
íàðåäåíè ìúëêîì, ãîòîâè çà áðàí,

îêîë Êðàëè Ìàðêà - âå÷åí âåëèêàí!
Äèâíèé Êðàëè Ìàðêî! Âñåñëàâÿíñêà ñëàâî,
íà òúìíè ôàíòàçèé ñúçäàíüå
ìúãëÿâî,
Ðîëàí ìàêåäîíñêè, çàâåòåí è ìèë,
òè âåêîâå ñ òâîéòî èìå ñè
ïúëíèë!
Ïî êîè ïîëåòà, ïî êîÿ ïóñòèíÿ -

òè íå ñè ðàçìàõâàë ñàáÿ
äàìàñêèíÿ?
Äå íå ñå å ìÿðêàë òâîÿò ñòðàøåí ñòàí?
Êúäå íå ñè ìÿòàë
çëàòåí áîçäóãàí!
Äå íå ñè ñå áîðèë ñ Ìóñà Êåñåäæèÿ?
Äå íå ñè

ïðåïóñêàë êîíÿ Øàðêîëèÿ?
Â êîÿ ñêàëà çäðàâà, âúâ êîé êàìúê ÿê
äèðÿ
íå îñòàâè ãðàìàäíèé òè êðàê?
Îò Áåëãðàäà äî Ïðèëåï, äå â ãëóõà ïåùåðÿ

òóðÿò òè âúðòîïà òúìíèòå ïîâåðüÿ,
äî Êóêóø ïå÷àëíè è äî Õåëèêîí

ïðèçðàêúò ñå íîñè íà ÷åðíèé òè êîí
è ñå ìÿðêà òâîéòà íåèçìåðíà ñåíêà.

Êîÿ ëè áå òàÿ áàñíîñëîâíà íåíêà,
ùî îòêúðìè òîÿ äèâåí èñïîëèí -
ñ åäèí
êðàê íà Åìóñ, ñ äðóãèé - íà Ïèðèí?!
Ëåòåòå, î , ïåñíè, ñïîìåíè ãîëåìè,
âúçäèøêè ïîñëåäíè çà áèâøåòî âðåìå!

Ïåéòå ãè, äåâèöè, ïðè Ïèíä è ïðè Øàð,
ïåéòå ãè ïðè Ñòðóãà, ãðàä õóáàâ
è ñòàð,
äåòî ñå ðîäèõà äâàòà Ìèëàäèíà,
íà Ìàêåäîíèÿ äâàòà âåðíè ñèíà.
Âúâ âëàæíè òúìíèöè, ïúëíè ñ ìðàê, âîíè,
ïîìåæäó âåêîâíè è ïîòíè ñòåíè,

ãíèåõà äâà áðàòÿ, â îêîâè äâà ðîáà,
êàò äâà æèâè òðóïà, ôúðëåíè â äâà
ãðîáà.
Âåêîâå ìèíàõà!...Îò ñëúíöå çàðÿ,
íèòî îò íàäåæäà äî òÿõ íå îãðÿ!

Ïðîêëåòè áúäåòå, î òúìíèöè âëàæíè!
Êîëêî âèé ñòîïèõòå, ñúðöà, ñèëè
ñíàæíè,
êîëêî çëè íàñèëüÿ, æúðòâè, ìëàäèíè
ïîãúëíàõà âàøòå ñìðàäíè
ãëúáèíè!
Äèìèòðèé áå âëÿçúë ïðúâ ó ñâîéòà áåçäíà.
Êîíñòàíòèí ïî-ïîñëå êàò íåãî
èç÷åçíà.
Çàùîòî â åäèí âåê, çà ïðàâäàòà ãëóõ,
ðàçáóæäàõà ñìåëî íàðîäíèÿ äóõ

è íà áðàòÿ ðîäíè ÷ðåç ðîäíîòî ñëîâî
òå ãîòâåõà áèòâè è áúäåùå íîâî;

çàùîòî òå ïúðâè óñåòèõà ñðàì -
òóé âåëèêî ÷óâñòâî, è â ãëóõèÿ õðàì

ñòîðèõà äà åêíàò õèìíè ÿñíè áîãó
íà ÿçèê, ïîãðåáàí îò âåêîâå ìíîãî;

çàùîòî êàçàõà: "Íàðîä ñìå âåëèê
è ãîñïîä ïîçíàâà íàøèÿò ÿçèê!"
È
âèêíàõà ñèëíî: "Ìðàçèìå õîìîòúò
ïîçîðåí è ìðúñåí íà ôàíàðèîòúò!"

Çàùîòî ñìåÿõà, áåç äà ãè å ñòðàõ,
ñ ñèëíèé äà ñå áîðÿò è íå áå ãè ãðÿõ

äà ïðîïàäíàò æúðòâè çàðàäè íàðîäà
ñ òèÿ ñëàäêè äóìè: íàóêà, ñâîáîäà;

çàùîòî ñáèðàõà ïåñíè ïî öÿë êðàé,
òúé êàêòî ïðè Òóíäæà ìîìèòå ïðåç
ìàé
òðèíäàôèëè ñáèðàò è â êîøíèöè ãóæäàò,

çàòîâà ïî-ðàíî îò ñúí ñå
ñúáóæäàò;
çàùîòî óâèõà êèòêà ìèðèçëèâà
îò çäðàâåö è ðîñåí, è îò
êëàñ íà íèâà;
çàùîòî îò âñèòå ãîðè è ðåêè
ñåäåíêè è ñâàòáè, õîðà è
òëúêè
íàïåâèòå ñáðàõà, âúçäèøêèòå ñëÿõà,
íà ñåäàòà ñòàðîñò â

ïàìåòòà êîïàõà;
çàùîòî ñòðóïàõà â åäèí îáùè òîí,
âñè÷êî ùî áå îòçèâ,
ïðèïåâ, çâóê è ñòîí,
çàòîâà åäíà íîù ïàòðèêúò íàõëóçè
ñâîéòî ÷åðíî
ðàñî è çëîáíî êàçà:
"Çà òåç äâà õàéäóêà òðÿáâàò æåëåçà."
È åòî çàùî ñà äíåñêà îêîâàíè,
è â òèÿ òúìíèöè æèâè çàêîïàíè.
Äúëãî òå òúðïÿõà. Òúìíè÷íèÿò ñìðàä
îòðàâÿøå áàâíî æèâîòúò èì ìëàä.
Âåçàïíî èçâåñòüå çà ìèëîñò äîâòàñà.
È Ôåíåð, êîòèëî íà åõèäíà ðàñà,

ãíÿçäî íà êîùóíñòâî, íà ëåíîñò, íà áëóä;
Ôåíåð, ïî ñðàìà ñè ïîçîðíî ïðî÷óò;

Ôåíåð, îò êúäåòî ïðåç âåêîâå öåëè
ðàçâðàò è ìúðòâèëî â ñâåòà ñà ñå
ëåëè
è êîéòî çàáóëè âñè÷êèÿ âúçòîê
ñ åäíà ãúñòà ìðåæà è íèêîé
òúë÷îê
íà äóõà íå äàäå íèòî ìèñúë íîâà
íà ÷îâåêà, ïàäíàë âúâ äðÿìêà
ñóðîâà,
áåç âÿðà â áîðáàòà è áåç èäåàë;
Ôåíåð ïðè òàêâàç âåñò
ïîòðåïåðà öÿë
è óïëàøåí ðå÷å:"Äðóã å áîæèé ñúä!
Òèÿ äâà óáèéöà
òðÿáâà äà óìðúò!"
È êàò ñå ïðåêðúñòè, ïðàòè èì îòðîâà.
Íîùòà áå ñòóäåíà, ìðà÷íà è ñóðîâà.
Íà çàðàíòà ðàíî òúìíè÷íèÿ ñâîä
îãëàñèõà äóìè: ìèëîñò è æèâîò!
À
áåäíèòå áðàòÿ â ïðåäñìúðòíè ñòðàäàíüÿ
èçïóùàõà ñâîéòå ïîñëåäíè
ñòåíàíüÿ.
È âå÷å îáçåòè îò ãðîáíèÿ õëàä,
òå ïðàùàõà ñáîãîì íà áîæèÿ
ñâÿò
è øóøíÿõà òèõî ñ