Eens Engelschmans eerste indrukken van New-York | Page 2

woelt de rustelooze gespannen geest, die snel en onverzettelijk

voorwaarts dringt. Aan géén ding is hier vergund, bestendig te zijn, en
het is absoluut onwaar, te beweren dat New-York de climax van
amerikaansche organizatie vertegenwoordigt. Die climax is nooit
bereikt,--zal waarschijnlijk nimmer wòrden bereikt, want New-York is
niet anders dan de tijdelijke uitbeeldingsvorm van den geest harer
bewoners. Elke nieuwe stemming weerkaatst zich, wordt afgespiegeld
in het uiterlijk voorkomen der stad. De meeste steden van New-York's
leeftijd zouden bij voorbeeld de kwestie van hun watertoevoer reeds
lang geleden hebben beslist en afgedaan. New-York breekt haar straten
op, om die vraag, (tijdelijk dan altoos), thàns op te lossen.
Dáárin schuilt dan ook, naar 't mij voorkomt, de eigenlijke beteekenis
van het woord "hustle". Niet dat de New-Yorkers zóó ontzettend veel
haastiger en driftiger zich náár en vàn hun werk spoeden dan de
zakenlui van Londen, Berlijn, of zelfs Parijs.
Maar te New-York denken de commercieele voorgangers voortdurend
nieuwe methoden uit om hun zaken te leiden; altijd zijn zij ontevreden
met het bestaande; altijd zoekende naar middelen tot grondiger
organizatie, tot de uiterste volmaking van het geringste onderdeel. Dat
najagen van het vroeger onbereikbaar geachte, dat willen van den
overtreffenden trap, leidt hen tot wat somtijds verkwisting op
reusachtige schaal gelijkt. Biedt eenig gebouw geen ruimte genoeg,
voldoet het niet aan de allerhoogste eischen, het wordt onverbiddelijk
neergehaald en vervangen door een ander, nòg grooter, nòg moderner,
nòg practischer dan zijn voorganger. Geen voorname straat in de stad,
waarin niet hoog omheinde gapingen de plekken aanwijzen, waar weer
nieuwe sky-scrapers worden opgericht, de een alwéér hooger dan de
ander. Van achter die barrikaden barsten de slagen los van het dynamiet,
en het geratel der klinkmachines, die de kolossale ijzeren zuilen en
balken saamvoegen, welke het geraamte der wordende reuzen vormen.
't Is de groeikramp van New-York, dat doffe knallen van het
uiteenspringend gesteente en het onderaardsche gedreun van de
schroefboor; 't is het steunen van het barend Manhattan, dat iederen dag
een Newer-York het aanzijn schenkt. Het is niet mogelijk New-York
lief te hebben zooals men Londen liefhebben kan. Om Londen's enge
straten en pleintjes der binnenstad spint de bekoring van het oude,

overgeleverde haar gulden waas; het onverwachte, geheimzinnige
prikkelt en boeit den vreemdeling bij iederen stap. Mijlen aaneen in een
rechte lijn voortwandelen is daar niet mogelijk. In New-York bestaat
niet een enkele straat met een bocht erin. 't Is een stad als een
schaakbord, langs de lineaal getrokken. Broadway loopt diagonaal van
den eenen naar den anderen hoek;--het Strand van New-York; maar een
Strand dat zijn prestige langzaam ziet verminderen ten koste van dat
van Fifth Avenue, Manhattan's Regent-street. En ook hier trekken zich
de rijke bewoners langzaam aan weer terug, om zich er enkel des
Zondags meer te vertoonen, sedert de oprichting der groote department
stores in de voorname buurt. In menig opzicht scheen 't mij toch, dat
New-York zich in londenschen geest poogde te vervormen. 't
Verbaasde mij toen ik het aantal New-Yorkers zag, dat in hoogen hoed
en gekleede jas na den ochtend-dienst door Fifth Avenue drentelde, op
een Zondagmorgen, niet anders dan de Londenaars doen in Rotten Row
of Park Lane. Ik had gehoord dat die "deftige" dracht in Amerika niet
voorkwam bijna. En toch stempelde ze ook hier den "gentleman", n.b.
mèt den wandelstok met gouden knop, die de onafscheidelijke metgezel
is van den londenschen "man-about-town", en dien de Amerikanen ook
al mee hebben overgenomen. Zulk een plagiaat zouden de dames van
New-York niet licht begaan. Dat achten zij beneden zich. Zij scheppen.
In den regel zien zij er bleeker uit dan haar engelsche zusters; minder
geanimeerd ook; ze spreken langzamer, haast ietwat afgemat. Haar
kleederdracht wordt ontworpen, "built", noemen ze dat, door
amerikaansche artisten, die hun ideeën ontleenen aan de modes van
Londen en Parijs, welke ze wijzigen naar believen, met het resultaat dat
een amerikaansche zich kleedt, zooals nooit eene engelsche het zou
doen. Maar ze streven allen naar één scherp-afgebakend ideaal. 't Is
alsof ze alleen in de keuze harer kleuren eenige vrijheid genieten.
Zelfs de winkeljuffrouwen zijn voorbeelden van goeden smaak en
vernuftige samenstelling van effectvolle détails. Wie den stroom van
vrouwelijke werksters zich van en naar haar bezigheden ziet spoeden,
bemerkt hoe ze met wat inspanning erin weten te slagen, zich van haar
acht à tien dollars per week te kleeden alsof ze arbeidden voor haar
genoegen en niet uit noodzaak. Hoe ze het doen, weet ik niet; maar dàt
ze 't doen, is zeker. Ze maken wel wat te rijkelijk gebruik van poeder,

en wèl zag ik onder de talrijke scharen die des morgens van Brooklyn
kwamen oversteken in den "elevated" menig lief gezicht, dat in de
vroege rimpeltjes om oogen en mond de sporen vertoonde van die
aanhoudende inspanning om vóór alles den schijn op te houden. Mijn
hoofdindruk bleef