De Zonderlinge Lotgevallen van Gil Blas van Santillano | Page 2

als op hemzelf;
anders zal hij zich leelijk hebben blootgegeven (stultè nudabit animi
conscientiam).
Men vindt in Castilië, evenals in Frankrijk, geneesheeren, wier
methode het is hun patiënten wat te veel bloed af te tappen. Dezelfde
ondeugden en dezelfde deugnieten komen in alle landen voor. Ik kom
er rond voor uit, dat ik niet steeds met dezelfde nauwkeurigheid de
Spaansche zeden heb beschreven en zij, die op de hoogte zijn van het
ordelooze leven der tooneelspeelsters in Madrid, zouden mij voor de
voeten kunnen werpen, dat ik harer lieden ongeregelde bestaan in te
weinig felle kleuren heb afgeschilderd, maar ik vond het beter ze wat
meer getemperd voor te stellen en ze aldus in overeenstemming te
brengen met onze zeden.

EERSTE BOEK

HOOFDSTUK I
Over de geboorte van Gil Blas en zijne opvoeding.
Na lange jaren de wapenen te hebben gedragen in dienst van de
Spaansche monarchie, trok mijn vader, Blas de Santillano, zich terug in
de stad waar hij geboren was; daar huwde hij een meisje uit den kleinen
burgerstand, die haar eerste jeugd reeds achter den rug had, en tien
maanden na hun huwelijk kwam ik ter wereld. Vervolgens gingen zij in
Oviédo wonen, waar zij genoodzaakt waren eene betrekking te zoeken:
mijn moeder werd kamenier en mijn vader koetsier. Daar zij niets
anders bezaten dan hun loon, zou er waarschijnlijk van mijn opvoeding
niet veel zijn terecht gekomen, indien ik in die stad niet een oom had
gehad, die kanunnik was. Hij heette Gil Perez. Hij was de oudste broer
van mijn moeder en mijn peet. Stel u voor een kleinen man van drie en
'n halven voet hoog, buitengewoon dik, met een hoofd dat wegzonk
tusschen zijn schouders, dan weet ge hoe mijn oom er uit zag. Verder
was het een patertje goedleven en hield hij van goeden sier maken, en
zijne gemeente, die lang niet tot de kwaadste behoorde, verschafte hem
daartoe de middelen.
In mijn kindsheid nam hij mij reeds tot zich en belastte hij zich met
mijne opvoeding. Ik kwam hem zoo bevattelijk voor, dat hij besloot
mijn verstand te ontwikkelen. Hij kocht een alfabet voor mij en begon
zelf mij het lezen te leeren, iets wat niet minder nuttig was voor
hemzelf dan voor mij; want door mij de letters te leeren, begon hij zelf
weer eens te lezen, iets dat hij altijd sterk verwaarloosd had; en daar hij
zich ernstig op de zaak toelegde, slaagde hij erin vlot zijn gebedenboek
te lezen, wat hij tevoren nooit gedaan had. Hij had mij ook nog wel
latijn willen leeren, dat was weer zooveel uitgespaard; maar helaas! de
arme Gil Perez had er van zijn leven nooit meer dan de allereerste
beginselen van geweten; misschien (want stellig wil ik dat niet beweren)
was hij wel de domste kanunnik van het heele bisdom. Ook heb ik

hooren zeggen dat hij zijn post niet gekregen had om zijn vroomheid;
hij dankte deze uitsluitend aan de erkentelijkheid van eenige goede
zusters, wier discrete helper hij was geweest en die er in geslaagd
waren hem zonder examen in den priesterstand te doen opnemen.
Hij was dus genoodzaakt mij een meester te geven en zond mij naar
dokter Godinez, die voor de bekwaamste man van Oviédo doorging. Ik
trok zoo goed partij van zijne lessen, dat ik na een jaar of vijf, zes iets
begon te begrijpen van de grieksche schrijvers en tamelijk veel van de
latijnsche dichters. Ook legde ik mij toe op de logica, die mij leerde
veel te argumenteeren. Ik was zoo verzot op een dispuut, dat ik de
voorbijgangers aanhield, onverschillig of ik ze kende of niet, om hun
mijn argumenten voor te leggen. Soms trof ik personen aan, die daar
wel van gediend waren en dan had men ons eens moeten zien
disputeeren! welke gebaren, wat een grimassen, wat een verdraaiingen!
Onze oogen schitterden van woede en het schuim stond op onze
monden; wij leken meer op bezetenen dan op philosofen.
In elk geval kreeg ik daardoor in de stad den naam van een geleerde.
Mijn oom was daarover in de wolken, omdat hij dacht dat ik hem dan
spoedig niet meer tot last zou zijn. "Gil Blas," zeide hij mij eens, "de
tijd van je jeugd is voorbij. Je bent zeventien jaar en een knappe jongen
geworden; wij moeten er op bedacht zijn, dat je vooruit moet komen in
de wereld. Ik vind dat je de universiteit van Salamanca moet bezoeken;
met het verstand, dat ik in je zie, kan het niet missen of je zult er een
goede betrekking vinden. Ik zal je een paar dukaten geven voor de reis,
en mijn muilezel, die wel een stuk of tien, twaalf pistolen waard is; je
kunt die in Salamanca verkoopen en het geld gebruiken voor je
onderhoud totdat je eene betrekking hebt."
Hij had