Dakilang Asal | Page 2

huag lumampas n~g di tawanan ka,?at huag kang magsuot n~g hindi mo kaya:?ang mahal ay pan~git sa dukhang talaga.
Paka-in~gatan mo ang iyong pananamit.?n~g huag madun~gisan at n~g di mapunit;?mainam ang luma, kung buo,t malinis,?kay sa bagong wasak ó may duming bahid.
Marikit ang murang hiyas kay sa mahal,?kung ang gumagamit ay dukha n~gang tunay;?ang dukhang magsuot n~g aring marin~gal?kahit man binili, parang hiram lamang.
Kahit na sa bahay ay dapat magsuot?n~g damit na puting talagang pangloob,?at huag mong gayahan ang asal na buktot?sa gawing _malinaw_ ... ?Hubu't hubad halos!
Limutin ang cotso, at magbotitos ka,?ang paa mo't binti upang huag makita:?babaying may puri di dapat magtinda?n~g dapat itago sa alin mang mata.
Botitos ay mura, bukod sa mainam,?at talagang dapat sa mahinhing asal;?cotso't sapatilya ay napakamahal,?sa may hiyang paa talagang di bagay.
Di mo masasabing mahal na tibubos,?sapagka,t matibay kung gawang tagalog:?ang tatlo mang cotso'y masisirang sunod?bago makawasak n~g isang botitos.
At gayon din naman ang medias ay mura,?n~guni at mahal ma'y dapat bumili ka:?iyan n~ga ang tabing, sa mata n~g iba,?n~g binting ma'y dan~gal at ma'y puring paa.
Maging sa bahay ma't maging sa lansan~gan?ay huag mong limutin ang panyong alampay:?alampay ay siyang tabing na tangulan?n~g dibdib-mu't batok sa mata n~g bayan.
Kalsonsilyong puti na hahangang tuhod?ay dapat gamiting damit na pangloob,?ang puri mo'y upang di sumabog-sabog?sa m~ga hagdana't lilipatang bakod.
Ang tapis ay huag mong limutin kailan man,?sa bihis tagalog sadyang kasangkapan:?ang baro at saya kahit mura lamang?ay áko n~g tapis, kung ma'y sadyang inam.
Huag kang maniwalang nagbuhat ang tapis?sa kakastilaang dito ay sumapit:?m~ga nuno natin n~g _tapi'y_ gumamit,?tapis ay nangaling sa _taping_ binangit.
Paka-in~gatan mo ang gawang magbihis,?ang sama at buti'y dian masisilip;?diyan nahahayag ang tinagong bait,?diyan nababasa ang gawi at hilig.
V
SA PAKIKIPANAYAM
Sa lahat n~g m~ga pakikipanayam?ang nagsásalita'y mabuting pakingan,?sapagka at lubhang kapan~git-pan~gitan?ang di pumapasing sa kasalitaan.
Ikaw ay papakli, kung dapat sumagot,?n~g magandang bigkás, salitang malambot:?ang banlang sabihin ay kuruing lubos,?baka may mapaltik sa m~ga kaumpok.
Huag magbulaan sa alin mang bagay,?palatuntunan mo'y ang katotohanan;?n~gunit sa taya mo'y kung may tatamaan,?mabuti pa n~ganing huag ka n~g magsaysay.
Huag mong sasabatin ang nagsasalita?paka-ilagan mo ang gawang manumpa,?at kung tatawa ka'y huag lakasang lubha?ang tawang malakas ay sa taong dusta.
Kung ma'y nagsasabi n~g salitáng búhay,?batid mo man kahi't ay dapat pakingan,?at huag mong sabihing--"_Alam ku na iyan_"?ito ay malaking lubhang kapintasan.
Magpakailan pa man ay huag kang sumabat?n~g wikang--"_Mali ka_"--"_Sabi mo'y di tapat_"?Sakali mang mali ang ating kausap,?kailan~gang sagutin n~g lubhang banayad.
Ang pakli'y ganito--"_Naging iba lamang,?n~g hindi pu kayo ang siyang nagsaysay?n~g gayon, ay di ko paniniwalaan_"?_sapagka't_ ... Saka ka naman man~gatwiran.
Kung ang katalo mo ay ayaw duminig?sa sinasabi mong tunay na matwid,?at sumasagot pang bagkus nagagalit,?hayaan mo siya't, huag ka n~g umimik.
Datapua,t sakaling ang makausap mo?ay sadyang mabait, talagang may tuto,?at sa iyo'y sabihing--"_Ipatawad ninyo?itong ipapakling abang palagay ko_".
Ito,y sagutin mo n~g boong pitagan,?n~g boong pag-giliw, gaya n~g tuturan?"_Ituluy pu ninyo't kikilanling utang?ang pag-akay ninyo sa aking kamalian_".
At magpakailan man ay huag mong sabihing?"_Ang sabi ko'y hindi ninyo napaglining_."?Kung di ang ganito--"_Malabu marahil?ang sinalaysay ko: aking uulitin_."
Kung saka-sakaling purihin ka naman,?ay huag mong sagutin n~g wikang mahalay,?na gaya n~g pakling--"_Iyan po'y tuya lamang,?iyan po'y isang biro't kasinun~galin~gan_."
Ganito ang iyong m~ga sasabihin?--"_Iyon po'y karan~galang di sukat sa akin;?n~gunit dahil diya,y aking pipiliting?ang pagkamumus ko'y papaging-dapatin_."
Ang bagay na lihim ay huag mong ihayag,?at sa kata-kata ikaw ay umilag,?at huag mong purihin ang iyong kausap,?at huag mong libakin ang di mo kaharap.
VI
SA M~GA PAGDALAW AT M~GA KAPISANAN
Piliin ang oras sa m~ga pagdalaw,?at di ang sa gawing pagkaing agahan,?di ang sa tanghali, di ang sa hapunan,?di ang sa pagtulog at gawang kailan~gan.
M~ga karaniwang dalaw ay sa pistá,?sa araw n~g lingo kung walang gambala,?at ang oras namang pinaka-maganda?ay kung ang hapunan ay naidaos na.
Ang dalaw na m~ga _bigay-loob_ lamang[2]?ay dapat humiks?, ang gayo,y kaila~gan,?at pagpilitan mo ang huag magpaliban?n~g lubhang maluat at iyong bayaran.
Sa alin mang pint? bago ka pumasok?ay huag magmadali't marahang tumugtog;?ang dinadalaw mo'y sakaling nanaog,?ikaw ay magsabi n~g ganitong ayos.
--"_Wala pu ba naman silang dinaramdam_?"?Pagsagot n~g wala--"_Salamat na lamang_"?--"_Utang na loob po'y ipagbigay alam?na kanila itong ninais kong dalaw_."
--"_At tuloy kami po'y ipag-maka-anó_....[3]?_sa kanilang dan~gal_." N~guni't kung sa iyo?sabihin ang gayon, ang isasagut mo'y?--"_Aking tutuparin ang utus pu ninyo_."
Sa gayo'y agad n~g ikaw ay magpaalam,?isa mong tarheta'y huag na di mag-iwan;?baliin ang isang sulok na alin man?--"_Utang na loob po, ito ay iiwan_."[4]
Sakaling marami ang m~ga panauhin,?yukuan mo sila't pagdakay batiin--[5]?--"_Magandang gabi po_"--ang iyong sabihin,?saka ang may bahay ay lapitang tambing.
Pagdakay iabot ang kanan mong kamay,?at ang kamay niya'y upang mahawakan,?--"_?Anu po ang atin? Ang inyong may bahay?at m~ga kasama ?anu po ang lagay_?"
--"_Mabuti po naman at walang may sakit,?at ?kayu pu naman?_"--Ang sagot ay--"_kahit?sa alin mang oras ay handa pong tikis?na mapag-utusan sa kayang maliit_."
Kung may kasama kang di kilalang tao?n~g iyong kausap, agad iharap mo,?--"_Sila po'y kaibigan: ikadadan~gal ko?ang sila'y iharap n~gayon po sa inyo_."
At ang iniharap naman ay sasagot?--"_Bagong tagasuyong napahihinuhod?at sumasa-inyong balang ipag-utos_"?--"_Salamat po't kami ay gayon ding lubos_"[6]
Kung