Caesars Commentaries in Latin (books 1 to 4) | Page 3

derive profits, no royalty is due.
Royalties are payable to "Project Gutenberg Association / Illinois
Benedictine College" within the 60 days following each date you
prepare (or were legally required to prepare) your annual (or equivalent
periodic) tax return.

WHAT IF YOU *WANT* TO SEND MONEY EVEN IF YOU
DON'T HAVE TO?
The Project gratefully accepts contributions in money, time, scanning
machines, OCR software, public domain etexts, royalty free copyright
licenses, and every other sort of contribution you can think of. Money
should be paid to "Project Gutenberg Association / Illinois Benedictine
College".
This "Small Print!" by Charles B. Kramer, Attorney Internet
([email protected]); TEL: (212-254-5093) *END*THE
SMALL PRINT! FOR PUBLIC DOMAIN
ETEXTS*Ver.04.29.93*END*

C. IULI CAESARIS DE BELLO GALLICO COMMENTARIUS
PRIMUS

GALLIA est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae,
aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli
appellantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt.
Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana
dividit.
Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque
humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores
saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent
important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt,
quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque
reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum
Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in
eorum finibus bellum gerunt.
[Eorum una, pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a
flumine Rhodano, continetur Garumna flumine, Oceano, finibus
Belgarum, attingit etiam ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum,
vergit ad septentriones.
Belgae ab extremis Galliae finibus oriuntur, pertinent ad inferiorem
partem fluminis Rheni, spectant in septentrionem et orientem solem.

Aquitania a Garumna flumine ad Pyrenaeos montes et eam partem
Oceani quae est ad Hispaniam pertinet; spectat inter occasum solis et
septentriones.]
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M.
Messala, [et P.] M. Pisone consulibus regni cupiditate inductus
coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit ut de finibus suis
cum omnibus copiis exirent: perfacile esse, cum virtute omnibus
praestarent, totius Galliae imperio potiri. Id hoc facilius iis persuasit,
quod undique loci natura Helvetii continentur: una ex parte flumine
Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis
dividit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et
Helvetios; tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam
nostram ab Helvetiis dividit. His rebus fiebat ut et minus late
vagarentur et minus facile finitimis bellum inferre possent; qua ex parte
homines bellandi cupidi magno dolore adficiebantur. Pro multitudine
autem hominum et pro gloria belli atque fortitudinis angustos se fines
habere arbitrabantur, qui in longitudinem milia passuum CCXL, in
latitudinem CLXXX patebant.
His rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti constituerunt ea
quae ad proficiscendum pertinerent comparare, iumentorum et
carrorum quam maximum numerum coemere, sementes quam maximas
facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret, cum proximis civitatibus
pacem et amicitiam confirmare. Ad eas res conficiendas biennium sibi
satis esse duxerunt; in tertium annum profectionem lege confirmant. Ad
eas res conficiendas Orgetorix deligitur. Is sibi legationem ad civitates
suscipit. In eo itinere persuadet Castico, Catamantaloedis filio, Sequano,
cuius pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et a senatu
populi Romani amicus appellatus erat, ut regnum in civitate sua
occuparet, quod pater ante habuerit; itemque Dumnorigi Haeduo, fratri
Diviciaci, qui eo tempore principatum in civitate obtinebat ac maxime
plebi acceptus erat, ut idem conaretur persuadet eique filiam suam in
matrimonium dat. Perfacile factu esse illis probat conata perficere,
propterea quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset: non esse
dubium quin totius Galliae plurimum Helvetii possent; se suis copiis
suoque exercitu illis regna conciliaturum confirmat. Hac oratione
adducti inter se fidem et ius iurandum dant et regno occupato per tres
potentissimos ac firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse

sperant.
Ea res est Helvetiis per indicium enuntiata. Moribus suis Orgetoricem
ex vinculis causam dicere coegerunt; damnatum poenam sequi
oportebat, ut igni cremaretur. Die constituta causae dictionis Orgetorix
ad iudicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem, undique
coegit, et omnes clientes obaeratosque suos, quorum magnum
numerum habebat, eodem conduxit; per eos ne causam diceret se
eripuit. Cum civitas ob eam rem incitata armis ius suum exequi
conaretur multitudinemque hominum ex agris magistratus cogerent,
Orgetorix mortuus est; neque abest suspicio, ut Helvetii arbitrantur,
quin ipse sibi mortem consciverit.
Post eius mortem nihilo minus Helvetii id quod constituerant facere
conantur, ut e finibus suis exeant. Ubi iam se ad eam rem paratos esse
arbitrati sunt, oppida sua omnia, numero ad duodecim, vicos ad
quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt; frumentum omne,
praeter quod secum portaturi erant, comburunt, ut domum reditionis
spe sublata paratiores ad omnia pericula subeunda essent; trium
mensum molita cibaria sibi quemque domo efferre iubent. Persuadent
Rauracis et Tulingis et Latobrigis finitimis, uti eodem usi consilio
oppidis suis vicisque exustis una cum iis proficiscantur, Boiosque, qui
trans Rhenum incoluerant