Ang mga Anak Dalita | Page 4

masuyo, sa an��k na giliw. --Pagka't nagawa kong sa iyo'y maglihim n~g damdaming dal�� n~g puso't panimd��m.

IV.
SI PEDRO.
Is��ng manggagawa, ginoo n~g sipag, mabikas ang tind��g, noo'y aliwalas, di mayamang suot ay nagpapahayag, na siya'y matalik na kawal ni "Hirap".
Ang magand��ng tin~gi'y nagpapahalata n~g ugaling mah��l, kahit mar��lita, at ang kany��ng labi'y hindi nagbabala n~g asal na ganid n~g m~ga kuhila.
It�� ang binatang bigl��ng nakiluh��d, sa harap ni Atang n��pagitl�� halos, na sab��y ang sabing:--Salamat, sa loob na ipinatanaw sa aking pag-irog.
Ang ating dalaga'y nagulumihanan, pagka't n��kilalang sil��'y n��paking��n ninyong kapwa-batang kany��ng min��mah��l at iniirog pa nang hig��t sa buhay.
Mukha'y itinun~go n~g ating dalaga at ayaw isilay ang magand��ng mat��; waring nahihiya nang ang lihim niya ay hindi na lihim sa tunay na sint��.
Ang in��ng may sak��t, na siyang matanda na nakatataho n~g damdaming bata, ay siyang sumag��t n~g tug��ng payapa sa pamamagitan n~g ganit��ng wika:
--Oo, tunay Pedro; ang iyong pag-ibig ay malaon na n~gang may sadyang kapal��t at kahit nangyaring malabis kong bat��d ay hindi humadl��ng, bagkus nanahimik.
Sapagka't al��m kong ang iyong paggiliw sa sint�� kong Teta'y lubhang taimt��m at walang gabahid na ikadudusing n~g tagl��y na puring kany��ng inaangk��n.
Bat��d ko rin nam��ng sa is��ng gaya mo ay lubhang malayo ang ugaling lilo, kaya't pinayagang ik��w ang magtam�� sa pusong malinis n~g sint��ng an��k ko.
Datapwa't ang tan~ging aking din��ramd��m ay ang lag��y naming lipos kasalat��n at wala na mand��ng m��bang��t na yaman liban na sa dagsa nit��ng kahirapan.
--In�� ko, sukat na ?yaman pa'y aanh��n kung is��ng biyaya ang magiging akin? at saka sa kulay n~g aking paggiliw ay di n��hahalo ang sa yamang ningn��ng.
Ak��'y inian��k sa pagdadalita at k��mp��n ni Hirap sapol pagkabata. musm��s pa man halos b��sig ko'y pinata at nag��ng kawal na n~g haring Paggawa.
Ang tan~gi ko lamang pinakahahanap ay ang is��ng pusong mayaman sa lin~gap at ang pusong it��'y aking natatatap na si Tetay lamang ang siy��ng may in~gat.
Datapwa'y gay��n man, kahit aking bat��d, na, sa sarili ko, siya'y iniibig ay hindi ginawang aking ipagsulit, sa tunay na irog, ang lam��n n~g dibd��b.
At talag�� sanang aking itatago nang lubhang malalim sa loob n~g puso, at baka sakaling ang kany��ng pagsuyo ay naidulot na sa ib��ng sumamo.
At kungdi nangyaring ak��ng n��paking��n ang m~ga salita n~g irog kong Tetay, salitang nagbuk��s niyong kalan~git��n sa palad kong aba, di sana nagsays��y.
--Irog!... Sinun~galing!--ang wikang banayad n~g ating dalaga--kung ak�� ay liyag, ?bakit mo nagawa ang l��layo't sukat, gaya nang tinuran sa iyong sinulat?
--In�� naming irog; ik��w ang humil��ng sa an��k mong sint��ng ak��'y patawarin. --Pinatatawad ka, n~guni't s��sabihin kung bakit n��isip ang kam��'y lisanin.
Kay��'y man~gagtind��g--ang wika ni Ata sa ating binata't sa ating dalaga-- kayo'y magsiupo at saka ibady�� ni Pedro ang sanhi n~g pag-al��s niya.

V.
PAGHAB��G N~G PUHUNAN.
Matapos na sil��'y makapag-upuan sa papag na sir��ng ang pa�� ay kulang, binuks��n ni Pedro't agad sinimul��n ang sanhing nag-udy��k n~g kany��ng pagpanaw:
--Ak��'y is��ng bugt��ng ni am��'t ni in�� at bat��d na niny��ng malaong ulila, kaya n~ga't nangyaring kahit hindi kaya nit��ng kataw��n ko, ak��'y nagpaup��.
Gay��n na n~ga lamang ang is��ng mahirap, na walang mag-amp��'t sukat na lumin~gap, dapat ugaliin, ang but��, sa batak kung ibig mabuhay at huwag masal��t.
Buk��d pa sa roon, ang taong may dan~gal ay dapat batakin ang but��'t magpagal, at huwag mabuhay n~g hamb��hambalang �� kaya'y umasa sa m~ga sugalan.
Kahit may salapi't nakaririwasa kung ang pamumuhay ay pagalagala at di ginagamit ang but�� sa gawa, ay tinatawag din nam��ng: hamp��slupa.
Ak�� ay naglingk��d, na bilang nag-ar��w, sa is��ng gawaan n~g di kababayan, n~guni't sa pagpasok ay may kasunduang kung maraming gawa'y may upang katimbang.
Inihal��l ak��ng mag��ng katiwala sa is��ng pulut��ng niy��ng manggagawa. na kagaya ko ring pawang maralita n~guni't lalong sal��t sa kaya at haka.
?M~ga abang tao! ?anong sasapitin? s��sun��d na lamang sa bawa't sabihin, kung busabusaang animo alipin ay wala n~g kib��'t mababa ang tin~g��n.
Paano'y, ang mangm��ng, kahi't may matuwid, ay um��d ang dila at pipi ang bibig; laging nananan~gan sa tuntuning lih��s na kabaitan, daw, ang hindi pag-im��k.
Sa gay��n n~g gay��'y n��kaugalian n~g nan~gan~gasiwa ang paglapastan~gan ... wal��ng bigong kilos na hindi may tamp��l, sunt��k, sikad, batok, sa munting magkulang.
?O, gay��n na lamang ang pag-alipusta sa inuupahang m~ga maralita! ibayo't ibayo ang dagd��g sa gawa at sa upa nam��n ay baba n~g baba.
Datapwa't ang tao'y hindi makada��ng pagka't natatakot na sil��'y alis��n, dahil sa maraming kahit na gayon��n ay nakikiag��w, dahil sa kakanin.
Sa bawa't umal��s na is��ng pinasl��ng ay sampu ang pal��t na nag-uunah��n, kahit na mababa ang upang ibig��y ay tatangap��n ding walang agam-agam.
Nakikita it�� n~g lilong mayama't ikinatutuwa ang pagay��ng asal n~g nagpapaup��, kaya't kadalasa'y malaon mang lingk��d ay di tinitingn��n.
Sa munting magkulang ang kahi't na sino, mag��ng matanda man �� kaya ay bago, dagl��ng ��alisin at tam��d dikono kahit na ang sanhi'y may sak��t ang tao.
Ang ibig mangyari n~g namumuhunan ay ibaibayo ang tubong m��kamt��n, dapwa't ang katulong na puhunang pag��l ay huwag magtam�� n~g milm��