Ang mga Anak Dalita | Page 2

maapuhap at ang n��lalab��ng kaya niyong palad ay ang maghinagp��s, tuman~gis, umiyak.
Gaya na n~ga nit��ng sa ati'y sumapit, sal��t na sal��t na, ak�� pa'y may sak��t, at ang kahinaan niyang iyong bisig na murang mura pa'y siyang kinakatig.
Ik��w, sa maghapo'y walang hintong gawa at di dumada��ng kahit ka na pata ?sinong pusong in�� ang di ma��awa sa is��ng gaya mong labis mag-aruga?
--Aanh��n mo in��, sa tayo'y mahirap, --ang maamong sabi n~g giliw na an��k-- n~guni kahit tayo madal��s magsal��t ay wala sa atin nam��ng isusumb��t.
Ang tan~gi ko lamang ikinalulumb��y ay ang di paggal��ng n~g sak��t mo in��ng; kung sa gan��ng akin sal��t �� mayaman pag nasa piling mo'y ligaya n~g tunay.
?Aanh��n ang buhay na lubhang pasasa kundi m��kikita ang in�� kong mutya? ?aanh��n ang laging walang ginagawa kung ik��w in�� ko'y d�� kin��kalin~ga?
Mahan~ga'y ganit��ng laging nasasal��t at sa bawa't kilos kit��'y nayayakap; ang yaman, sa akin, ay hindi ang pilak kundi ang matam��s na iyong pagliyag.
Mawika ang gay��n, sa noo'y hinagk��n at saka niyakap ang in��ng magulang; --It�� ang yaman ko--ang muling tinuran-- at it�� ang tan~ging aking kasayahan.
Matapos masun��d ang nasang paghal��k, isinakandun~gan ang in��ng may sak��t. ?Oh! gay��n na lamang ang bukong pag-ibig at gay��n na lamang ang lik��s na ba��t.

[Larawan: Dalawang babae]

II.
ANG MAG-IN��.
?Giliw n~g pag-giliw! Kung ang pagmamah��l ay ipagagawa n~g sadyang larawan, ang anyo at ump��k at ayos na lag��y n~g ating mag-in��, ang dapat huwar��n.
Mapalad ang dukha na sa kasalat��'y may kumakalin~ga't dibd��b na hilig��n, sapagka't ang gay��ng laging kalayawa'y hindi m��bibil�� n~g gano mang yaman.
?Il��n ang may pilak na sa karamdaman ay wala mang sukat tumin~g��'t dumamay! sakaling mayroon, iy��n ay upah��n, ?upah��ng pagsuyo'y walang kabuluh��n!
Sandali'y lumipas sa pagay��ng anyo't nang nasiyahan na ang sab��k na puso, in��'y pinakain, n~g irog na bunso, sa tulong n~g il��ng maliit na subo.
Datapwa't sa bags��k niyong kasawi��'y kumilos ang in��'t tasa'y tinama��n at ang n��lalab��ng kaunting linugaw ay tumapong lah��t sa silong n~g bahay:
Sa gay��ng nangyari, kapuwa nagitl�� ang dalagang hirang at salantang in��, it��'y sa dahil��ng nababatid niya na sa kin��sidl��'y walang n��titira.
At walang kakanin ang an��k na mah��l pagka't walang big��s �� kus��ng man lamang na sukat ibil�� n~g ikabubuhay na mailuluto hangg��ng sa hapunan.
Si Tetay, gayon d��n, pinasukang hap��s, dahil sa n��tapon ang lugaw sa sah��g, gay��ng wala siyang ibibil��, kahit, n~g sap��t man lamang sa in��ng may sak��t.
Datapwa't gay��n ma'y di nagpahalata, sa kany��ng kandun~gan, in��'y ibinaba, dinamp��t ang mangk��k, pinahid ang basa, at waring l��labas, tun~go'y sa kusina.
--Mag ant��y ka muna at aking kukunin ang n��tirang lugaw--ang wikang mahinh��n-- --?At kukunin mo pa?--ang sa in��ng turing-- ?Kung gay��n ay an�� ang iyong kakanin?
Al��m kong kagab��'y di ka naghapunan at hang��ng sa n~gay��'y di nag-aagahan, kund�� pa kakain n~g pananghalian ?an�� ang daratn��n n~g iyong kataw��n?
Hapo sa paggawa, kulang sa pagtulog, ang sa sarili mo'y hindi inaayos, kung ik��w'y mapata, ilay�� n~g Dios, ?sino ang sa ak��'y titin~g��n n~g lub��s?
Ang sag��t n~g an��k--Ay giliw kong in��, kung sa ganang aki'y huwag mag-alala. sapagka't sa kal��'y lubhang marami pa na makakain ko kung matapos ka na.
--An��ng pagkagand��ng kasinun~galin~gan!-- ang wika n~g in�� sa an��k na mahal-- oo't mayroon pa, sakaling balun~gan ang paly��k na tuy�� na nasa sa kal��n.
Sa gay��ng n��din~g��g, si Teta'y n��n~giti pagka't bat��d niyang ang in��'y di mali, n~guni't ang hinala ni Ata'y pinawi sa magand��ng sabing nakabibighani.
--Maniwala in��'t tunay na mayro��n at di kailan~gan ang siya'y bumalong, kung sa gan��ng aki'y di pa nagugutom kanya't kukunin ko ang n��tira do��n.
Up��ng sa sak��t mo'y hindi makadagd��g iyang kakulan~g��n sa kakaning sap��t at kung may malab��, iyon na ay sukat na itatag��l ko sa maghapong singk��d.
Masabi ang gay��n, kal��n ay tinun~go't walang itinir�� kahit is��ng mumo, n~guni't n~g makitang kaunting toto�� ang nakuha niya, ang puso'y nanglom��.
Pagka't magtip��d man ang kanyang maysak��t, ang gay��ng karami'y kulang at di labis; dito namighati ang masuyong dibd��b at luha'y tumulo sa lak�� n~g s��kit.
Papanong di siya lubhang magd��ramdam sa wala n~g sukat dapat na asahang makapagbibigay �� mauutan~gan n~g ipamimil�� sa kinabukasan.
Kaya't n~g pumasok na dal�� ang tasa ay hindi napigil ang luha sa mat��, datapwa'y sa nasang ilihim sa in�� ay nagpakunwaring siya'y tumatawa.
Ang ina'y namangha sa nakitang anyo n~g bugt��ng na an��k at giliw na bunso: waring nakan~giti, luha'y tumutulo, bibig nakatawa't mat��'y namumugto.
--?An�� ka mayroon?--ang tan��ng ni Ata-- ?an��'t namumugto iyang m~ga mata? ?an�� ang hapis mo, bakit di ibady��? --ang kay Tetang tugo'y--Walang bagay in��.
Naalala lamang na kungdi ihatid yar��ng aking tahing panyong maliliit ay wala na tayong sukat ipangtawid sa loob n~g araw n~g lingong sasapit.
Kaya't kung ibig mo, in��ng ginigiliw, ay maghinahon na't ikaw ay kumain, n~g up��ng matapos ang aking tahii't aking maihat��d sa n~gay��n n~gay��n din.
--Ik��w na an��k ko ang siyang humigop niyang n��titirang nakuha sa paly��k --ang wika n~g in��ng halos nalulunod sa lak�� n~g dusang sa puso'y nagdoop.
Dito na nangyari ang pagpipilit��n, n~g bugt��ng na