Ang mga Anak Dalita

Ang mga Anak Dalita, by Patricio Mariano

The Project Gutenberg EBook of Ang mga Anak Dalita, by Patricio Mariano This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Ang mga Anak Dalita
Author: Patricio Mariano
Release Date: July 22, 2006 [EBook #18888]
Language: Tagalog
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ANG MGA ANAK DALITA ***

Produced by Tamiko I. Camacho, Pilar Somoza, and the Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net Handog ng Proyektong Gutenberg ng Pilipinas para sa pagpapahalaga ng panitikang Pilipino. (http://www.gutenberg.ph)

[Transcriber's note: Tilde g in old Tagalog which is no longer used is marked as ~g.]
[Paalala ng nagsalin: May kilay ang mga salitang "ng, mga," at iba pa upang ipakita ang dating estilo sa pag-sulat ng Tagalog na sa ngayon ay hindi na ginagamit.]

=ANG M~GA=
=AN��K D��LITA=
(NOBELANG TAGALOG)
SINULAT NI
Patricio Mariano
UNANG PAGKALIMBAG
=MAYNILA: 1911=
=Limbagan at Aklatan ni I.R. Morales Liwasang Miranda, 11-13, Kiyapo.=

=Sa ma?ga binibining manggagawa.=
Sa iny��ng may mura at mahinang bisig na maghapong araw, sa sipag, ay gamit, sa iny�� ko hand��g yar��ng aking awit, bilang paghan~ga ko sa pagmamas��kit na iny��ng itangg��l, sa tulong n~g pawis, ang sariling b��hay at tagl��y na linis.
Pat. MARIANO.

=Sa b��basa.=
Kaibigan ka man �� di kapanalig, kasuyo �� hindi, kaaway �� kabig, di ko hin��hin~ging huwag mong isulit, sa akin, ang pula na ibig ikapit.
Di ko mawiwikang ipagpaumanh��n ang mali �� lisya na iyong m��pans��n, sabihin mong lah��t ang ibig bangit��n; may kalayaan ka, di ko sinisi��l.
Di ak�� gagaya sa ib��ng katulad na hihin~ging awa �� ipahahayag na kut��d ang isip at bub��t ang hagap; kap��s pal��'y ?bakit nan~gah��s sumulat?
Kaya n~ga't ant��y ko ang iyong pasiya yamang ik��w'y siyang susuri't lalasa; n~guni't ang hil��ng ko'y pint��s pant��s sana ang iyong gamitin sa m~ga m��basa.
Di ikas��sama nit��ng kalooban, pintas��n man it��, n~guni't tama lamang; ang d��ramdam��n ko'y ik��w ang wikaang: mangm��ng pal��'y ibig magdun��ng-dunun~gan.
Kaya n~ga't bago ka magsabi n~g hatol ay magnilay muna, gamitin ang dunong (kung matalino ka) at sak�� ipatong ang w��wikain mong di na mahahabol.
Dapwa't, kung sakali, nam��ng, ang mangyari'y d��dulutan ak�� n~g iy��ng papuri,...... ?Maraming salamat! (maraming marami) n~guni't nilayin din na lubhang mabuti.
Pagka't ang tawa man, kap��g n��bulal��s ay hindi na tawa kung hindi halakh��k; labis na puri'y, karaniwang bans��g, kung minsan ay tuya't kung minsan ay lib��k.
ANG KUMATHA.

=Ang ma?ga an��k d��lita.=
I.
SI TETA.
Sa is��ng tahanang lubhang mar��lita na ��alan~g��n pa sa pan~galang dampa'y may is��ng babaing yay��t at matand�� na wari'y may sak��t, kaya't nakahiga.
Sa kaniyang siping, na ab��t n~g kam��y, ay may is��ng mangk��k na lugaw ang lam��n at sa dakong paa'y mayroong uup��n na wari'y gawa pa n~g am��ng si Ad��n.
Ang tan~ging kasama n~g sangk��p na it�� ay is��ng tampipi't is��ng baul mundo, is��ng panahian, kaputol na kayo at ilang balumb��n n~g sutlang nagul��.
Ang lah��t n~g iyo'y siy��ng kayamanan niy��ng maralita't babaing may damd��m kung di m��pupun�� ang is��ng larawan n~g himalang gand�� na nasa batal��n.
Is��ng binibining ang tind��g at anyo, ay naka��akay sa gawang sumuyo at ang kany��ng titig na lubhang maamo ay makabibihag sa al��n mang puso.
Ya��ng m~ga pisn~g��, na nagnakaw mand��n n~g kulay sa rosa't sa magand��ng jazmin, ay nat��timban~g��n n~g mat��ng mait��m na wari'y hahalay sa m~ga bitu��n.
Ang is��ng makap��l at mahabang buh��k na n��babalumb��n sa malak��ng pus��d ay inalong dagat ang n��kakaayos dahil��n sa inam n~g pagkakakul��t.
It�� ang himalang hindi n��bibilang sa m~ga n��kita na hiyas sa bahay, kahit masasabing sa kahalagahan ay siya ang lalong palamuting mah��l.
Lalo't kung mabat��d na siya ang an��k n~g babaing iyong sa sak��t ay lagm��k, at siya ang is��ng tan~ging naghahanap at nagmamasakit sa buhay na sal��t.
Siya ang paroon, siya ang parito, gawa niya ya��n, gaw�� niya it��, sa maghapong araw, ang mahinang but��, ay di natitigil n~g kahit gaano.
At sa din��dal��ng sady��ng kaliksiha'y kasangk��p na tagl��y iy��ng kabaitan, kaya't kahit sinong mag��ng kapanay��m, ay nan~gawiwili na siya'y paking��n.
Sa unang sandaling ating pagk��kita ay dam��t ang pigil at siya'y naglab�� at nang makatapos, tinign��n ang in�� kung sa pagk��higa ay nakaban~gon na.
N~guni't nang inabot ang in��ng may sak��t ay di kumikilos sa hihig��ng ban��g, kaya't tinulun~gan, sa gawang pagtind��g, upang ang pagkain ay huwag lumam��g.
Kany��ng iniupo ang in��ng may damd��m, at sak�� kinuha ang laang linugaw; --Kumain ka in��--ang wikang tinuran-- n~g up��ng lumak��s ang iyong kataw��n.
--Ay giliw kong bunso--ang sa in��ng turing-- kung tayo'y mayaman, di mo sasapitin ang hirap na it��ng wari'y sap��nsap��n na nagpapasasang sa ati'y umir��ng.
Kundi bag�� gay��'y ak��ng is��ng in�� na dapat tumulong ay nakadagd��g pa sa m~ga g��waing iyong din��dal��, sa paghahagil��p niyong kakanin ta?
Ang tao n~ga pal��, sa mund��ng ibabaw, ay dapat mag-imp��k n~g ukol sa buhay, pagka't kung humina'y walang pagkukunan ... "ang hindi nagbal��'y walang tatan~garan".
At pag sumapit na sa panah��ng sal��t ay walang sulin~gang dapat