Ang Katipunan | Page 3

palay at tubó, úbe, gabe,t ságuing
sa taong susunod daming
aanihin.
At sa haharapin, isang piquit-mata
ay may titibaing puno ng abacá

may buñga ang café't ang puno ng manga
ay hitic na hitic ang lahat
ng sañga.
Subali sa cuta mataas na muog
pagod, camatayan siyang mapupulot

at ang pita't dadalhin ng culog
sa galás at parang, gulod at tugatog.
Ñguni! ñguni! ñguni! (_labnot din ang buhok_)
ito ang magaling

higuit sa halaman ating aanihin
walang pañginoong aalinsunurin
at
ualang castilang sucat umalipin.
ICAWALONG DIGMA
Josefo, Lusino, Kalintong, saca si Tibó at ang cawal
JOSEFO.--Maa gaano caya ang taas at capal ng cutang na tayo sa may
calunuran.
LUSINO.--Acó ay tatauag sa nañgag huhucay ng upang mataho,t, ating
maalaman (_Hihipan ang silbato lilitao si Tibó_)
TIBÓ.--¡May ipag-uutos!

JOSEFO.--¿Naglagay ng pinit
na sucat lusutan ang hañgin at inet

cun baga sumagui ang mga balauis
sa maog at cuta at mga belenes?
TIBÓ.--Opo!...
JOSEFO.--¿Mayroon gaano ang capal at taas ng cuta sa may
calunuran?
TIBÓ.--Higui't tatlong vara't ang mga cauayan ay may isang metro ang
baon sa hucay.
JOSEFO.--Cun gayo'y hauanan ang dacong itaas at saca patayin ang
maquitang landas.
LUSINO.--Ng upang mádali caunin ang lahat na na aamulan sa punong
bayabas.
KALINT.--¡Sulong na!... maglicsi!... haluan ng tacbo.
TIBÓ.--¡Cayo'y aquing lisan!...
KALINT.--Lumacad na cayo!...
ICASIYAM NA DIGMA
Sila rin.
JOSEFO.--Capag na ibañgon ang lahat ng ito
may catatagan na ang
mga sundalo.
At di magagahis cahit pag-ubusan
ng maraming tucso na ating
calaban
at di mapapasoc saan man magdaan
ang mga castilang
tunay na caauay.
Liban cung magahol sa tinga't pólvora
at sa ... cani't ulam cung nag
babaca na
subali sa tapang na aquing naquita
itac ay catimbang ng
mauser nila.

At cun dili baga pauang magagaling
ang mga sundalo at bataan natin

ang guloc at pisao na tañging patalim
di maisusuro sa bala ng
mauser.
Sa pagca't maicli't macaaabot
sa caya ng mixtong malacas sa culog

matulin sa quidlat at cung macatuhog
ang pambugang mansa'y
caquilaquilabot.
Subali ang mixtong aquing isinaysay
at ang licsi, lacas, dahas,
catapañgan
capag sinarili at pinanghauacan
pilit magagahis ng
macacaauay.
Caya ang marapat sa pagcat uala na
tayong gagamiti't gagauing
sandata
liban sa itiric ang dalauang mata
sa nunuñgong lañgit at
daquilang gloria.
At sa Dios Ama at Divino Verbo
sa Vírgen Santísima at lahat ng
santo
ating idalañgin ang lahat ng ito
cahimanauari tayo ay manalo.
LUSINO.--Ang mauiuica co at maisasaysay
sa iyo catoto't piling
caibigan
hangang masagunson bala ng calaban
mga bata natin
padapain lamang.
Saca cung lumalo putoc na sagunson
isibasib nila tabac na
pang-lulong
hangang sa tumachó yaong mga buhong
huag ititiguil
ang tagang palacol.
JOSEFO.--Gayon ñga ang gaua!... caya cung uariin
ng aquing pasiya,
puso at panimdim
mga buhay nilang catulad ng atin
iniaalay na sa
mga patalim.
At sa camatayan na lilibot-libot
sa bundoc, sa bayan at mga alaboc

na di tumitiquil sa mga pagdampot
sa buhay ng tauo na guising at
tulog.
LUSINO.--Ang sa aquin naman na pagcacamasid
sa mga

caauay:--¡cun ano ang bilis
ng bala ng mauser, gayon din ang inet

ng gato't pag ilas sa lauac ng buquid!
KALINT.--¡Tunay caya baga lahat ng sinaysay
ng mga catoto't
aquing caibigan
¡marahil ay hindi!... ¡pauang cabambanan
at ang
ibang turing ay capalaluan!...
ICASAMPUNG DIGMA
Sila rin, saca si Tibó at ang cawal.
TIBÓ.--Inyo pong dalauin ang cuta at muog na lubhang mainam ang
pagcacaayos.
JOSEFO.--¿Tunay?
TIBÓ.--Tanauin mo po at macalulugod ang taas at capal, catulad ng
gulod.
JOSEFO.--Cung gayon ay bigyan ng hitso't tabaco
ang lahat ng cawal
na doo'y dumaló
dalhan pa ng alac na na sa sa frasco
Jerez,
Manzanilla at anis del mono.
(_Ipagcacaloob sa cawal ang lahat ng
itó_)
TIBÓ.--Salamat! salamat!
KAWAL.--Mabuhay! mabuhay! ang ating pañgulo at bunying
general!...
KALINT.--Hayo sumulong na! ang pagsusunuran ang inyong gagauin
magpacailan man.
JOSEFO.--Yamang na bañgon na ang muog at cuta
ng magcacapatid
na aba at duc-ha
sa awa ng Dios at Poong daquila
na dunong
tumiñgi't paham cumaliñga.
Tayo namang lahat magtica't manalig
sa lahat ng santos at mga

angeles
ng upang abutin ang pita at nais
sa dacong ibayo ng mga
pañganib.
LUSINO.--Ang lalong mabuti tayo ay maghalal
isang pintacasing
madadalañginan
sa lahat ng oras at sa paglalaban
ay iadya nauá sa
mga caauay.
JOSEFO.--Cung gayon ang dapat ang ibunyi natin
angel ng
príncipeng San Miguel Arcangel
ang siyang ihayag sa puso't
panimdin
at siyang daiñgan saan man pumaling.
Sa pagcat ang tapang ng principeng bunyi
sa lañgit at lupa ay di
nagsagabi
at sa paglilincod sa Hari ng hari
palalong si Luzbel ay
inalugami.
Sa hirap, sa hapis at sa caabaan
at pinagpagdusa caloloua,t, catauan

sa alab ng apuy at sa casanaan
punong sinusunod noong mga
hunghang.
Na mga demonio.
KALINT.--¡Mabuti!...
LUSINO.--¡Magaling!...
KALINT.--Maigueng pasiya ... at sa anting-anting na aquing iniñgat ...
na aayon mandin!... ang magandang atas dapat nating sundin.
JOSEFO.--Cun ang pasiya co ang paaayunan
si Chito ang ating
suutan't gayacan
sa pagcat ang sabi at uica sa tanan
siya'y may
daluping pinanghahauacan.
Na cun ga totoo ating masusuboc
sa paquiquibaca at paquiquihamoc

sa loob at labas ng alin mang muog.
CHITO.--Sa bundoc, sa bayan, sa lupa't sa dagat
cun sa aquing galíng
sila'y magugulat
sa hacbang, sa uacsí, sa acma't pagdilat
ng
dalauang mata ...! yao na ang quidlat.

Na aquing dalupi at ang anting-anting
cun siyang umiral ay lalong
magaling
dahil sa itaas, boong pañgonorio
ay malalaro cong catulad
ng hañgin.
KALINT.--Marahil totoo,t