Vitaulium: Hofwyck en Spaansche Wijsheit | Page 2

dienaer
C. HUYGENS[5].
Noten:
[1] Constantijn Huygens zuster, zie I en II, bl. 836 [2] gedraaid; verg. 't Hoogd. wirn. [3] na. [4] vroegtijdig. [5] Versta 's dichters oudste zoon Christiaan, die de uitgave bezorgde.

AEN DEN LESER;
VOOR DE BY-SCHRIFTEN[1].
Wie is' er met sich selfs of met sijn' tijd verlegen, Sijn' kostelicken tijd? wie soeckt naer niewe wegen, Om lustigh leegh te zijn? wien stinckt[2] de Steen en 't Berd[3], En ander arger vuyl, dat spel gerekent werdt? Hy kome daer ick gae, wanneer ick Haegh en Hof wijck; Hy blijve daer hy is, en volge my op Hofwijck; Hy wandele met my, en spare voet en schoen: Hy kan sijn wellust met een oogen-blick voldoen, Of, is sijn Oogh te luy, met een geduldigh Oor-deel[4]; Daer hooren streckt voor sien, en geeft het oogh geen voordeel; De doove by sijn oogh, de blinde by sijn oor, Kan voelen waer ick tree, en treden in mijn spoor. Men hoor of sie my dan, ick stae in[5] voor 't berouwen By alle keurige van planten en van bouwen; En, ben ick niet verleidt van eigen toover-min, Sy sullen Hofwijck bey soo vinden als ick 't vin[6].
Noch liegh ick voor de helft: de blinden sullen voor gaen, En dobbele genucht sal in des hoorers oor gaen By d'enckele van 't oogh, Soo gaet het met de pen, De Rijm-pen; want sy lieght, ten deele van gewen[7], Ten deelen[9] om de kunst: en die de waerheit soecken In 't los aensienelick van welgerijmde Boecken, Zijn even verr' van 't pad, als die den wilden aerd Van 't weelderigh pinceel aenvaerden voor een Kaert. Leest met voorsichtigheid wat Dichters van haer[10] geven; 't Is rouw'[11] Land-metery, daer staet geen passer neven. En die een dobbeltje wil hangen aen de vracht, Om Hofwijck te gaen sien in d' ongemeene pracht, Dien ick het heb geleent, zal weinigh min als vloecken, En seggen: "Wel, ick segg: is dat het voer van Boecken, Is dat een' Schildery, die op het leven treckt? 't Schijnt, dat men kinderen d' oud' avontuer vertreckt[12] Van 't Koninghs dochtertjen, om in den slaep te raecken! Is dit het hoogh Kasteel, zijn dese dorre staecken Die Eicken Hemel-hoogh, is dit het Masten-woud, Zijn dese Lindekens het andere Voorhout, Is dese bult een Bergh, is dese plas een Vijver? Wat quelt my d'ydelheit van dien verweenden Schrijver! Laegh noch mijn dobbeltjen in 'tsackjen van den Kerck, Soo had ick Godt behaeght en sat noch op mijn werck.
Ja, vrienden, blijft by huys, en spaert uw sestien duyten[13]: 'k Heb rijp en groen geseght, om dat het Dicht souw sluyten. Soo gaet het (noch eens) met de Rijmpen; om een woord Dat sonder weergae is, moet arme Waerheit voort, En om een braever[14] woord, dan woorden die wat seggen, Moet onred' in den top, en Reden onder leggen; Mits dat het Klinck-dicht zy, is 't snoodste 't beste Dicht, En beste Dichter is die konstelickst verdicht.
Beschaemt[14] den Meester vry, die[15] van de kunst wilt heeten, En laet ons een voor een ontlasten ons geweten: Wy lijden van den Rijm al, dat het Schip in Zee Van vloed en ebbe lijdt: wy leggen 't op de ree, De ree van Reden, aen; en 't schijnt, de volle zeilen, En 't schijnt, de ruyme schoot en weten van geen feilen; Het Roer light midden-boords, de vlagge wijst voor uyt, De Naelde wijckt noch wraeckt[16], en alle gissingh sluyt, En al 't besteck gaet vast; voor-wind maeckt rechte streken, Maer, Stierman! waer is 't Schip ten einde van ses weken? Voor St. Helena? jae, soo 't God en water wil, Soo niet, aen St. Thome, of mog'lick in Brasil! Dat doet de blinde kracht van ongemerckte Stroomen. Soo gaet het in 't beleid van Rijmers en haer' droomen: Sy munten 't op de kust daer 't Schip op is bevracht, Sy hebben Roer en Schoot (soo meenens') in haer macht; Maer daer's wat onverhoeds, in 't Zee-sop en sijn baeren, Haer slechte Zeemanschap in 't zeilen wedervaeren; Een ongevoelde drift, een Tij heeft haer verleidt; Sy hebben eens een woord voordachteloos mis-seidt, Goen avond[17] Redens-ree: dat woord moet weer berijmt zijn, Of 't streeck houdt of geen streeck, of 't Dicht soud' ongelijmt zijn. Soo lijmt men dan voort aen[18], en raect van Oost in West, Van 't Zuyden in het Noord: tot dat m', in 't lieve lest, Verzeilt en bijster 's weeghs, met loeven en laveeren, (God weet hoe gracelick!) naer 't oogemerck[19] moet keeren: Terwijl de Leser staet en gaept met open mond, En wenschte, dat hij eens den Dichter wel verstond, Die wel verstaenlick waer, kond hy sich selfs begrijpen. Gaet, lieve leser! gaet uw herssenen nu slijpen, Om door 't geheim te sien van 't mijmerigh gesegh, Daer, die u leiden sou, verruckt[20] is van den wegh.
Nu