Vitaulium: Hofwyck en Spaansche Wijsheit | Page 9

niet: Hy siet sijn selven uyt, die al te lang doorsiet: Ons oogh verdrinckt in 't werck, daer 't moed' in is geswommen, En ons vernuft beswijmt, gelijck die, hoogh geklommen, Met schrick te rugge sien, en weten niet waer heen, Om hals en been geheel[16] te brengen naer beneen. Soo raeckt men bijster 's weeghs[17] in 't soecken van veel wegen, En daer en komt geen end van stadigh overwegen: Die altijd willen doen, en hebben noyt gedaen; 't Schael-tongesken moet eens in 't huysken blijven staen.
Doe 't kind geboren was, hoe 't afliep met sijn lueren, Sijn swachtels, en sijn wiegh, soud' hier wat langer dueren Dan 't yemand lusten moght; en van die eerste jeughd En smaken meestendeel maer ouderen de vreughd: Vreughd, die de Nieuwigheit en Hoop alleen doen leven, Die self den ouderen ten einde werck begeven; Waer op volght ongevoel van wellust, doove plaegh, Daer van ick (ick beken 't) mijn kindsch[18] gedeelte draegh. Nu, 't kind is jongh geweest, en't is gebracht aen't groeien, Aen't bloeyen metter tijd; 'k heb niemand te bemoeyen Met wat het tien jaer langh te queecken heef gekost; De Wijsen eten met, de gecken doen den kost. Komt, wijsen! eet met my, ick sal u niet beswaren Als met welgaere spijs en wel betaelde waren: Ick wil u Hofwijck doen aenschouwen, of 't te nacht, Gelijck als Duivels-brood[19], te voorschijn waer gebracht: Jae meer, ick wil het u en my oock doen betreden, Als waer ons gisteren een gansche eew geleden: 'k Wil met kindskinderen goed deelen voor mijn dood, Als waer ick Grootevaer en twee-dry-mael soo groot[20]. Het wereldsche besit en is toch niet als droomen, En of 't gekomen is, of mogelick te komen, 't En is maer binnen ons het gen' het schijnt of is, 't Zij by voor-sieningen[21] of by geheugenis.
Dus sal dan Hofwijck zijn, neen (wy zijn hondert jaren Geboren naer[22] den dagh, dat wy geboren waren) Dus sien wy Hofwijck staen: Ten Noorden van 't groot spoor Nae Voorburgh, 't schoone Dorp (of seght'er Steedje[22] voor), Light een aensienlick Bosch in mindere gesneden[23]; Vraeght naer de lenghde niet by Roeden of by Treden; Die aen den ingangh staet, en siet den uytgangh niet, En 't eind is verr'genoegh daer 't oogh geen eind en siet. Een tamme wildernis van woeste schicklickheden; Soo noemt sich dit vertreck, ter liefde van de Reden En gulde middelmaet, die ick soo waerdigh houw. Te tam waer al te stijf, te wild waer al te rouw; Daer is wat tusschen tween, dat tweederhands begeeren Voldoen kan, tam en wild, en dit door dat vermeeren: Gelijck wat etens dorst, wat drinckens honger maeckt, Gelijck langh slaepen weckt en langh gewaeck vervaeckt.
Den tammen lust voldoen vier wonderlicke dreven Van Eicken saeghbaer hout, van Boomen die daer streven Om dickte by der aerd, om hooghten in de lucht, Om breedten onder weegh en groen en koel gerucht. 'k Heb saeghbaer hout genoemt: maer laet het niemant wagen, Mijn Trouw-verlaet[24] t' ontdoen, mijn Dreven om te sagen: Daer 's Potgeld, soo men 't heet, siet dit voort Poot-geld aen. Ick segg' het eew voor eew: Kinds kinderen! laet staen, En brandt of warmt u niet aen hout dat ick hiet waschen[25] Ondanckbaer' erffenis en is niet af te waschen: Ten minsten moet hy doen hetgeen de Sterver hiet[26], Die 't leven door hem kreeg en van sijn sweet geniet.
Twee dingen scheid'[27] ick uyt, het derde moet ick dulden: Onschuldigh Brood-gebreck sal u voor eerst ontschulden[28], En d'allerleste nood is buyten alle wet; Gods Koningh[29] heeft sijn maegh met Autaer-brood[30] ontset[31]; Maer welvaert dol gespilt is verr' van mijn meedoogen[32]: Hy is noyt bystand waerd, die noyt heeft willen doogen[33]. Daeraen volght ouderdom van Eicken die vergaen: Men spaertse te vergeefs, die niet en konnen staen. Maer daer den ouden stam ontstaet[34], staet haest een jonge: Soo sal mijn na-kinds kind, schoon ick het niet bedonge, Gedencken, daer een man in 't vechten werd gevelt, Dat daet'lick in de ry een versch man werdt herstelt. Oock staet de wereld soo: die schael moet even drijven; Pas soo veel schepsels niew verschijnen als ontlijven, Of 't waer een leege wer'ld, daer in wy Borgers zijn, Of langh waers' overkropt, geborsten van de pijn.
't Lest (dat ick lijden moet) is 't algemeene lijden Van 's Vaderlands verderf. Staen die bebloedde tijden In 't eewighe beschick van Gods Voorsienigheit: Moet Holland eens niet zijn, of Niet zijn; is 't geseit By diens sien seggen is, en seggen doen, en heden En morgen 't selfde punt, dat Holland weer bestreden, Weer overstreden zij, weer werde soo het was, Doe 't in sijn kolen smoockt' en smoorden in sijn as[35] Moet dat rad noch eens om, broeit Spagnen noch een toelegh Van Thiende-penningh-dwangh, en leght het maer