The Esperanto Teacher | Page 9

vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto;
trie mi petas vin ankaux poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon.
9A.
To express a certain part or fraction, "-on-" is added to the number specifying what part,
as 1/2, unu "duono"; 1/3, unu "triono"; 1/4, unu "kvarono"; 1/10, unu "dekono"; 1/1000
unu "milono"; 1/1000000, unu "milionono". These words, being nouns, take "j" and "n"
when required--3/10, "tri dekonoj"; 27/200, "dudek-sep ducentonoj"; 19/1000, "deknaux

milonoj. Mi mangxis tri kvaronojn de la kuko", I ate three-quarters of the cake (see
Lesson 35).
To express so many times a number "-obl-" is added to the number, as "duobla", double;
"dekoble", ten times; "trioble kvar estas (or "faras") dekdu", three times four are twelve;
"sepoble ok faras kvindek ses", seven times eight make fifty-six.
To express "by twos, by tens", etc., "-op-" is added to the number, as "duope", by twos, or
two together; "dekope", by tens; "kvindekope", by fifties, fifty together, or fifty at a time.
Tri estas duono de ses, ok estas kvar kvinonoj de dek. Kvar metroj da tiu cxi sxtofo
kostas naux frankojn, tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (aux da frankoj).
Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono, aux tricent-sesdek-sesono de jaro.
Kvinoble sep estas tridek kvin. Por cxiu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la
hodiauxa tago mi ricevis duoblan pagon, t.e. (= tio estas) dek frankojn.
Tiuj cxi du amikoj promenas cxiam duope. Kvinope ili sin jxetis sur min, sed mi venkis
cxiujn kvin atakantojn.
LESSON 10.
VERBS (continued), -i, -u.
In the examples already given the verbs ending in "-as", "-is", "-os" express "action" or
"being" ("state") going on in present, past, or future time, as "Mi skribas", I am writing;
"Li legis", He read; "Ni iros", We shall go.
If we wish merely to express the idea of action or state indefinitely, without reference to
any time or any subject, the verb must end in "-i," as "Vivi", To live; "Mi deziras lerni", I
wish to learn; "Ni devas labori", We must work.
(This is called the INDEFINITE or INFINITIVE Mood (manner of expression), because
not limited by reference to time or subject).
To give an "order" or "command", or to express "will, desire, purpose", etc., the verb
must end in "u", as "Donu al mi panon", Give (to) me bread; "Iru for", Go away; "Estu
felicxa", May you be happy! "Vivu la regxo!" (Long) live the king!
In such cases as Tell "him to come", I want "you to sing", Allow "her to speak", we have
to use a second sentence with the verb ending in "u", and beginning with "ke", that, as
"Diru al li, ke li venu", Tell (say to) him, that he come; "Mi deziras, ke vi kantu", I wish,
that you sing; "Permesu al sxi, ke sxi parolu", Allow her, that she speak. Sentences like
the last are often contracted, only the last subject and verb being used, as "Sxi parolu",
Let her speak; "Gxi kusxu", Let it lie; "Ni iru", Let us go; "Ili dormu", Let them sleep.
"Cxu vi volas ke mi tion faru?" Do you wish me to do that? "Cxu mi tion faru?" Shall I
do that?
VOCABULARY.
nomo : name. rajd- : ride. vesto : coat, clothing. las- : let, leave. kandelo : candle. kur- :
run. dometo : cottage. parol- : speak. akvo : water. viv- : live, have life. spegulo :
looking-glass. rest- : rest, remain. est- : be. honesta : honest. tusx- : touch. inda : worthy.
auxskult- : listen. atenta : attentive. pardon- : pardon. kara : dear. uz- : use. gaja : gay,
cheerful. ordon- : order. tia : such. babil- : chatter. longa : long. send- : send. sincera :
sincere. trink- : drink. for : away, forth. vol- : will, wish. forte : strongly. bat- : beat. sole :
alone. kuragx- : have courage
Donu al la birdoj akvon, cxar ili volas trinki. Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas
Aleksandron. Kiu kuragxas rajdi sur leono? Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi.
Al leono ne donu la manon. Rakontu al mia juna amiko belan historion. Diru al la patro,

ke mi estas diligenta. Diru al mi vian nomon. Ne skribu al mi tiajn longajn leterojn.
Montru al mi vian novan veston. Infano, ne tusxu la spegulon. Karaj infanoj, estu cxiam
honestaj. Ne auxskultu lin.
Li diras, ke mi estas atenta. Li petas, ke mi estu atenta. Ordonu al li, ke li ne babilu. Petu
lin, ke li sendu al mi kandelon. La dometo estas inda, ke vi gxin acxetu. Sxi forte deziris,
ke li restu viva.
Li venu, kaj mi pardonos al li. Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, cxar la vivo ne estas
longa. Li