Si Tandang Basio Macunat

戴Si Tandang Basio Macunat

The Project Gutenberg EBook of Si Tandang Basio Macunat
by Fray Miguel Lucio y Bustamante This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: Si Tandang Basio Macunat
Author: Fray Miguel Lucio y Bustamante
Release Date: June 4, 2005 [EBook #15981]
Language: Tagalog
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK SI TANDANG BASIO MACUNAT ***

Produced by Tamiko I. Camacho, Jerome Espinosa Baladad and PG Distributed Proofreaders.Special thanks to Elmer Nocheseda.

Si Tandang Basio Macunat
Salitang Quinatha ni Fray Miguel Lucio y Bustamante Religiosong Franciscano...
May lubos na capahintulutan
MANILA.----1885
Imp. de Amigos del Pais, Calle de Anda, num. 1.

PAONAUA SA MANGA TAGALOG NA MACABABASA NITONG SALITA.
Ang pagcatha co nitong salitang ito,i, naguing parang isang calibangan co sa aquing sariling buhay; nguni,t, mayroon din acong hinahangad dito sa aquing salita,t, calibangan.
Ang aquing hinahangad, ay hindi co sasabihin sa manga bumabasa, ó naquiquinig nang pagbasa nitong aquing isinulat, cundi sasabihin co lamang, na ang cahalimbaua nitong quinatha cong salita, ay isang dayap.
Anoman ang laqui nang dayap, at maguing ano ang caniyang ganda at caquinisan nang balat, ay cundi ninyo pigain, ay uala cayong macucuhang gatas doon cundi amoy lamang at sucat.
?Caya bahala ang bumabasa ó naquiquinig, na pumiga nitong salita, cung ibig nilang cunin ang gatang napapalaman dito!
Ang totoong bilin co sa manga íniibig cong tagalog, ay houag baga basahin nila itong salitang ito, na palactao-lactao, na parang inuugali nilang basahin ang manga libro, at cung magcagayo,i, marahil magcacamali sila, palibhasa,i, ang lamang nitong salita,i, parang isang usap; caya cailangang paquingan ang magcabilang parte, at pagtimbang-timbangin ang canilang manga catouiran, nang macuha ang catotohanan.
Ang isa cong pang bilin sa canila, ay houag magtaca sila sa mga guinagamit cong uica:--_ama, tatay, amba_,--_ina, nanay, inda_,--sa pagtotoo nang ama,t, ina; sapagca,t, iyang lahat na manga pangalang iya,i, para-parang guinagamit sa iba't ibang bayan ó Provincia.
At sa catapusan ay ipinamamanhic co sa manga tagalog na macagagasa ó macariringig nitong gaua cong ito, na ipatauad nila sa aquin ang manga caculangan co sa pagsasalita, sapagca,t, aco,i, hindi tagalog, cundi castila rin, baga man Padre, na totoong nagmamahal sa canila.
_Fr. Miguel Lucio y Bustamante._

ADVERTENCIA A LOS NO TAGALOS QUE LEAN U OIGAN LEER ESTE CUENTO
Mucho, y hasta interesante, podria decir sobre el idioma tagalog y sobre otros incidentes de actualidad, que no dejan de relacionarse con el citado idioma; pero ni la ocasion, ni la peque?a, por no decir nula, importancia del presente cuento se prestan á ello.
Po eso he de concretarse á mis lectores no tagalos que, en este mi insignificante trabajo, hago uso de no pocos términos castellanos; de unos por ser técnicos, que no admiten sustitucion; de otros, porque están ya tagalizados, y son de uso comun; y de otros en fin, porque, aunque pudieran muy bien ser reemplazados por otros propios del, (aun no bien conocido), idioma tagalog, sería necesario echar mano de mas palabras, para espresar el sentido.
Poco é insulto es lo que presento á mis lectores no tagalos, pero aun asi y todo creo, (y dispenseme esta inmodestia), que no dejarán de encontrar algo que no les desagrade en este escrito.
Tambien advierto que en la prosodia y sintaxis me he atenido frecuentemente á la prosodia y sintaxis espa?olas.
A?adiendo por último que el idioma tagalog está en crisis, en esa crisis, por la que han pasado casi todas las lenguas é idiomas, sobre cuya circunstancia, echaría yo ahora, de muy buena gana mi parrafito, mas ó menos estenso, y mas ó menos certado, pero al fin un parrafito; mas, dadas las condiciones actuales, opino que basta y sobra con lo dicho, que no dejaran de comprender los que, despues de haber estudiado con alguna detencion ó atencion el idioma tagalog, esten ademas al corriente de lo que sucede y pasa......
_Fr. Miguel Lucio y Bustamante_

SI TANDANG BASIO MACUNAT
Sa aquing manga paglacad-lacad, at pagdalao-dalao sa manga bayan-bayan dito sa Filipinas, ay nacarating aco sa isang bayang ang ngala,i, Tanay sa Distrito nang Morong.
Aco,i, napatiguil doon nang dalauang lingo, at dito sa pagtira cong ito,i, naguing caquilala co ang isang matanda na ang ngala,i, si Gervasio Macunat, at cung tauaguin doo,i, si Tandang Basio.
Malaqui ang pagcauili co sa matandang yaon, palibhasa,i, matalinong, masayahin, at matalas na matalas ang caniyang bait at pagiisip. Gabi-gabing ualang sala,i, pinaroroonan co siya sa caniyang bahay, at doon nagsasalitaan cami nang sari-sari, hanggan sa malalim na ang gabi, at cung minsan ay inuumaga pa cami sa aming pagsasalitaan.
Dito sa aming manga pagsasalitaan, ay pinag-uusapan din naman ang iba,t, ibang ugali nang manga tagalog, at aco,i, natotoua nang di hamac, sa paquiquinig co nang caniyang matitinong catourin at casagutan sa lahat nang bagay na aming pinag-uusapan.
Isang gabi, ay tinucso co ang