Kompletne instrukcje dla pocz¹tkuj¹cych i wartoœciowe sugestie dla zaawansowanych gr | Page 2

na szachownicy w ¿aden sposób nie
zale¿y od przypadku, a jedynie od umiejêtnoœci graczy bêd¹cych
g³ównodowodz¹cymi swoich si³.
Aczkolwiek gra w szachy ró¿ni siê od rzeczywistej bitwy tym, ¿e si³a
materia³u obu stron jest identyczna, kolejnoœæ wydarzeñ w szachach
jest taka sama jak na wojnie. Wojska zostaj¹ najpierw w jak
najkrótszym czasie zmobilizowane i postawione w gotowoœci do
dzia³ania, nastêpnie zajmuj¹ one strategiczne pozycjê, co pozwala na
swobodê ich ruchów i zabezpiecza linie odwrotu, a ostatecznie, kiedy

formacja nieprzyjaciela jest ju¿ rozpoznana, zostaje opracowany plan
strategiczny, który genera³owie próbuj¹ wcieliæ w ¿ycie przy pomocy
ró¿nych manewrów taktycznych.
Zwa¿ywszy te podobieñstwa szachów i wojny, nie zaskakuje fakt
zdobycia przez szachy wielkiej popularnoœci wœród wszystkich tych,
na których pracê czy przemyœlenia wojna mia³a wp³yw wiêcej ni¿
powierzchowny.
Szachy s¹ gr¹, której studiowanie mo¿e przynieœæ wiele znacz¹cych
korzyœci, niezale¿nie od doskonalenia zdolnoœci strategicznych.
Umiejêtnoœci rozwijane przez szachy s¹ przydatne wszêdzie tam gdzie
istnieje potrzeba logicznego myœlenia i koncentracji, a nie mo¿na
zaprzeczyæ, ¿e wartoœci te s¹ jak najbardziej po¿¹dane w praktyce
codziennego dnia, gdzie praca umys³owa w tak du¿ym stopniu
zastêpuje obecnie pracê fizyczn¹.
Granie w szachy w sposób przemyœlany, nie tylko rozwija jakoœæ
logicznego myœlenia i si³ê wyobraŸni, ale równie¿ zmierza w
kierunku rozwijania si³y charakteru. Uczy nas aby nie byæ pochopnym
w swoich decyzjach lecz aby nieustannie doskonaliæ zdolnoœæ
przewidywania, poniewa¿ musimy liczyæ siê z konsekwencjami
naszych poczynañ. Co wiêcej, uczymy siê ostro¿noœci, która ka¿e nam
badaæ ca³¹ scenê akcji, zamiast gubiæ siê w szczegó³ach; uczymy siê
tak¿e tego aby nie zniechêcaæ siê pora¿kami, lecz zawsze poszukiwaæ
dróg wyjœcia z sytuacji.
Szachy s¹ korzystne zarówno dla ludzi m³odych jak i starszych. Dla
dziecka bêd¹ fascynuj¹c¹ rozrywk¹, w nieuœwiadomiony sposób
rozwijaj¹c¹ podczas gry jego intelekt i daj¹c¹ œwietne przygotowanie
dla nadchodz¹cych ¿yciowych wyzwañ, niezale¿nie od tego czym siê
oka¿¹. Dla osoby doros³ej szachy równie¿ warte s¹ nauki, poniewa¿
bêd¹ najlepszym towarzyszem w czasie wolnym od zajêæ.
Przyczyna, dla której wiele osób nie decyduje siê na naukê tej gry czy
te¿ na nauczanie jej swoich dzieci jest taka, ¿e szachy b³êdnie
przedstawiane s¹ jako gra bardzo trudna do opanowania. To fa³szywe
wra¿enie powsta³o g³ównie na skutek stosowania niew³aœciwych
metod nauki gry w szachy. Wiêkszoœæ autorów podrêczników
szachowych analizuje labirynt wariantów i oczekuje, ¿e czytelnik
bêdzie zapamiêtywa³ posuniêcia maj¹ce na celu kontrowanie
manewrów przeciwnika, zamiast po prostu rozwin¹æ kilka

zdroworozs¹dkowych zasad, które s¹ zrozumia³e i w zupe³noœci
wystarczaj¹ aby z ka¿dego uczyniæ dobrego gracza.
To, ¿e szachy bazuj¹ na stosowaniu ogólnych prawide³, które ka¿dy
mo¿e opanowaæ i cieszyæ siê nimi bez zapamiêtywania czegokolwiek
poza zasadami poruszania siê bierek, stanowi o ich wielkiej przewadze
nad innymi grami planszowymi.
Podj¹³em próbê rozwiniêcia tych ogólnych zasad i opisania ich w na
tyle prosty sposób, aby mieæ pewnoœæ, ¿e bêd¹ one ³atwo
przyswajalne. Bardzo wspomagali mnie w tych dzia³aniach Pani Helen
Dvorak i Pan Eugene Fuller, którzy nie maj¹c ¿adnej uprzedniej
znajomoœci zasad gry, nauczyli siê jej czytaj¹c manuskrypt tej ksi¹¿ki.
Dali mi oni wiele wartoœciowych wskazówek dotycz¹cych treœci nie
bêd¹cych ³atwo zrozumia³ymi dla umys³u pocz¹tkuj¹cego gracza.
Wyjaœniaj¹c grê w warcaby, której poœwiêcona jest druga czêœæ tej
ksi¹¿ki, równie¿ usi³owa³em rozwijaæ generalne zasady strategii, a nie
podawaæ zwyk³¹ klasyfikacjê zanalizowanych linii gry, które czytelnik
móg³by zapamiêtaæ chc¹c rywalizowaæ z ekspertami.
Niew¹tpliwym szczêœciem by³o nawi¹zanie wspó³pracy z Mistrzem
Warcabów Alfredem Jordanem, który entuzjastycznie zaadoptowa³
nowe idee nauczania i opracowa³ wiêkszoœæ materia³ów, które
zamieœci³em dla zilustrowania wa¿nych aspektów gry.
EDWARD LASKER.
WPROWADZENIE
Historia szachów
Gra w szachy w takiej formie, w jakiej znana jest obecnie uwa¿ana jest
zwykle za znacznie starsz¹ ni¿ mo¿na to z pewnoœci¹ udowodniæ na
podstawie posiadanych dokumentów. Najstarsza wzmianka dotycz¹ca
szachów znajduje siê w perskim romansie napisanym w roku 600 n.e.,
lokuj¹cym pocz¹tki gry w Indiach. Wiele europejskich okreœleñ
szachowych stosowanych w Œredniowieczu, których korzeni mo¿na
doszukiwaæ siê w jêzyku hinduskim, równie¿ zdaje wskazywaæ na to,
¿e to Indie s¹ kolebk¹ szachów.
Mo¿emy doœæ bezpiecznie przyj¹æ za³o¿enie, ¿e szachy maj¹ ok. 1300
lat. Oczywiœcie moglibyœmy iœæ dalej, rozwa¿aj¹c stopniowe
rozwijanie siê szachów hinduskich z prostszych gier planszowych.
Rzeczywiœcie, na podstawie odkryæ dokonanych w egipskich
grobowcach zbudowanych ok. 4000 lat p.n.e. wiemy, ¿e grano w gry

planszowe ju¿ ok. 6000 lat temu; nie ma niestety mo¿liwoœci poznania
regu³ wed³ug których je rozgrywano.
Gra w szachy rozprzestrzeni³a siê z Indii do Persii, Arabii i innych
krajów Islamu, a nastêpnie rozpowszechni³a siê w Europie w czasie,
gdy dokonywa³a siê mauretañska inwazja na Hiszpaniê. Dotar³a
równie¿ na Daleki Wschód, a gry podobne do szachów do tej pory
istniej¹ w Japonii, Chinach, Centralnej i Pó³nocnej Azji. Ich nazwy i
zasady œwiadcz¹ o pochodzeniu od starych, hinduskich szachów.
W Europie szachy rozprzestrzenia³y siê z Hiszpanii w kierunku
pó³nocnym, do Francji, Niemiec, Anglii, krajów skandynawskich i
Islandii. Szachy b³yskawicznie zdobywa³y szerok¹ popularnoœæ, mimo
i¿ na pocz¹tku ich znajomoœæ ograniczona by³a do klas wy¿szych,
dworów królewskich i arystokracji. Z biegiem czasu, gdy rola
arystokracji ulega³a zmniejszeniu, a