Individualisme en socialisme | Page 7

tijd later, kort vóor Jezus' dood, toen hij
aanzat aan een feestmaal, kwam die vrouw binnen en stortte kostelijk
reukwerk op zijn haren. Zijn jongeren trachtten haar terecht te wijzen
en zeiden dat het een buitensporigheid was, en dat de prijs van het
reukwerk beter besteed ware geweest aan weldadigen onderstand van
behoeftigen, of aan iets dergelijks. Jezus deelde hun opvatting niet. Hij
wees er op dat de stoffelijke behoeften van den mensen wel groot
waren en onafgebroken, maar dat de geestelijke behoeften der
menschen nog grooter waren, en dat in een enkel goddelijk oogenblik
en door haar eigen wijze van uiting te kiezen een persoonlijkheid haar

volmaaktheid kon bereiken. De wereld aanbidt nog altijd deze vrouw
als een heilige.
Ja, daar schuilen groote mogelijkheden in het individualisme. Zoo
ontneemt, bijvoorbeeld, het socialisme aan het familieleven zijn
beteekenis. Met de afschaffing van den bijzonderen eigendom moet het
huwelijk in zijn huidigen vorm verdwijnen. Het behoort tot het
program. Het individualisme neemt het over en verwerkt het tot iets
schoons. Het zet de afschaffing van den wettelijken band om in een
vrijheid die de volle ontwikkeling der persoonlijkheid slechts zal
kunnen baten, en die de liefde van man en vrouw wonderdadiger,
schooner, veredelender maken zal. Jezus wist dit al. Hij verwierp de
verplichtingen van het familieleven, ofschoon zij in de gemeenschap
van zijn dagen sterk op den voorgrond traden.
"Wie is mijn moeder? Wie zijn mijne broeders?" vroeg hij, toen men
hem zeide dat zij hem zochten. Toen iemand, die hem volgen wilde,
hem vergunning vroeg om eerst zijn vader te gaan begraven, was zijn
vreeselijk antwoord: "Laat de dooden hunne dooden begraven." Hij kon
er niet inkomen dat eenig beslag zoû gelegd worden op iemands
persoonlijkheid.
Zoo dan is hij die een leven leiden wil in den geest van Christus, de
man die volkomen en volstrekt zich-zelf is. Hij kan een groot dichter
zijn, of een man van wetenschap, of een jong student aan de
hoogeschool, of een die schapen hoedt op de heide; of een schepper van
drama's als Shakespeare, of een peinzer over God als Spinoza; of een
kind dat speelt in een tuin, of een visscher die zijn net uitwerpt in de
zee. Het komt er niet op aan wat hij is, als hij maar de vervolmaking
verwezenlijkt van de ziel die in hem is. Alle navolging zoowel op
zedelijk gebied als in het leven is verkeerd. Door de straten van
Jerusalem kruipt op den huidigen dag een krankzinnige rond met een
houten kruis op zijn schouders. Hij is een voorbeeld van de levens die
door navolging worden verdorven.
Toen le Père Damien[1] uitging om onder de melaatschen te leven,
handelde hij in den geest van Christus, omdat hij in zulk een dienst het
beste wat in hem was, ten volle verwezenlijkte. Maar niet méer in den

geest van Christus dan Wagner toen hij zijn ziel verwezenlijkte in
muziek, of dan Shelley toen hij zijn ziel verwezenlijkte in gezang.
Er bestaat niet éen enkele typos voor den mensch. Er zijn evenveel
volmaaktheden als er onvolmaakte menschen zijn. Aan de eischen der
liefdadigheid kan men toegeven en toch vrij man blijven, maar voor de
eischen der eenvormigheid kan niemand zwichten zonder zijn vrijheid
algeheel te verliezen.
Het is dus individualisme, waartoe wij door het socialisme zullen
moeten geraken. Als een natuurlijk gevolg moet de staat alle denkbeeld
van bestuur opgeven. Dit is noodzakelijk, omdat, zooals eens een
wijsman eeuwen voor Christus zeide, het bestaanbaar is de menschheid
aan zich- zelf over te laten, maar onbestaanbaar de menschheid te
besturen. Alle wijzen van bestuur zijn mislukkingen. Despotisme is
onrechtvaardig tegenover iedereen, den despoot meegerekend, die
waarschijnlijk voor iets beters geschapen was. Oligarchieën zijn
onrechtvaardig tegenover de meerderheid, ochlokratieën tegenover de
minderheid. Groote verwachtingen koesterde men eens van de
demokratie, maar de demokratie bedoelt niets anders dan het afbeulen
van het volk door het volk voor het volk. Ook daar is men
achtergekomen. Het werd tijd ook; want alle gezag is volstrekt
vernederend. Het vernedert hen die het uitoefenen, evengoed als hen
over wie het wordt uitgeoefend. Wanneer men het gewelddadig, grof en
wreed aanwendt, heeft het éen goede uitwerking, dat het schept, of in
elk geval aan den dag brengt, den geest van verzet en het
individualisme dat bestemd is het te dooden. Wanneer het aangewend
wordt met een zekere mate van zachtzinnigheid, en er prijzen en
beloonigen bijkomen, werkt het schrikkelijk veronzedelijkend. De
menschen zijn zich in dat geval minder bewust welk een afschuwelijke
druk op hen wordt gelegd, en gaan hun leven door in een soort
grofzinnige gemakzucht, als vertroetelde huisdieren, zonder ooit te
beseffen dat zij waarschijnlijk andermans gedachten denken, leven naar
andermans maatstaf, eigenlijk andermans af gelegde kleêren dragen, en
nooit een enkel oogenblik zich-zelf zijn. "Wie vrij wil zijn," zegt een
beproefd denker, "moet zich niet