Inaugureele Rede

越
Inaugureele Rede

The Project Gutenberg EBook of Inaugureele Rede, by Hieronymus David Gaubius This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Inaugureele Rede Waarin wordt Aangetoond dat de Scheikunde met recht een plaats verdient onder de Akademische Wetenschappen
Author: Hieronymus David Gaubius
Release Date: April 11, 2006 [EBook #18147]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK INAUGUREELE REDE ***

Produced by Louise Hope, Frank van Drogen, Janet Blenkinship and the Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This file was produced from images generously made available by the Canadian Institute for Historical Microreproductions (www.canadiana.org))

[Transcriber's Note: Griekse woorden in de voetnoten zijn getranslitereerd en tussen +tekens+ geplaatst. Greek words in the Footnotes have been transliterated and placed between +marks+.]
INAUGUREELE REDE
van
HIERONYMUS DAVID GAUBIUS,
Waarin Wordt Aangetoond, dat de Scheikunde met recht een plaats verdient onder de Akademische Wetenschappen,
Gehouden op den 21sten Mei 1731,
Toen Hij het Openbare Ambt van het Houden van Voordrachten over de Scheikunde aan de Leidsche Akademie Plechtig Aanvaardde
* * * * * * * * * *
[Illustration: HIERONYMUS DAVID GAUBIUS]
Medicinae Doctor.
Ejusde[m et] Chemiae et Collegii Practico-Medici
in ACADEMIA BATAVA, quae LEIDAE est, PROFESSOR ORDINARIUS
[Tekst onduidelijk: naam van de drukker?] [Script unclear: printer's name?]

Aan de zeer doorluchte en edele mannen, curatoren der Leidsche Akademie,
JOHANNES HENDRIK, GRAAF VAN WASSENAER, heer van Opdam, Hensbroek, Spierdyk, Zuydwyk, Kernchem en Lage, enz. enz. ridder van de Johanniterorde, lid van de ridderschap der edelen van Holland, afgevaardigde ter Staten-generaal enz. enz.,
JOHANNES TRIP, doctor in de beide rechten, drost in Berkenrode, lid van den raad van de stad Amsterdam, op dit oogenblik voorzitter der burgemeesters, bewindhebber der O.-I. Compagnie, enz. enz.,
AREND BRUNO'SZOON VAN DER DUSSEN, doctor in de beide rechten, lid van den raad der stad Delft en oud-burgemeester, afgevaardigde ter hoogmogende Staten van Holland, enz. enz.,
en aan hun ambtgenooten, de zeer aanzienlijke en waardige mannen, burgemeesters der stad Leiden,
ABRAHAM HOOGENHOUCK, doctor in de beide rechten, voorzitter der burgemeesters,
DANI?L VAN ALPHEN, doctor in de beide rechten,
HENDRIK VAN WILLIGEN, doctor in de beide rechten,
GERHARD EMILE VAN HOOGEVEEN, doctor in de beide rechten,
Ook aan den zeer voortreffelijken heer DAVID VAN ROYEN, doctor in de beide rechten, secretaris der stad Leiden, geheimschrijver der zeer doorluchte curatoren en zeer aanzienlijke burgemeesters,
draagt gaarne en naar verdienste deze redevoering op de aan hun voortreffelijke en roemrijke personen zeer verknochte dienaar HIERONYMUS DAVID GAUBIUS.

INAUGUREELE REDE van HIERONYMUS DAVID GAUBIUS,
Waarin Wordt Aangetoond, dat de Scheikunde met recht een plaats verdient onder de Akademische Wetenschappen,
Indien mij ooit op het schouwtooneel mijns levens een groote en vreemde lotswisseling overkwam, dan is het wel deze, die ik hier thans beleef. De plaats is ongewoon; de toevloed der menschen grooter dan gebruikelijk is en van die allen zijn gelaat en oogen op mij gericht; de taak is mij vreemd; alles is geheel en al nieuw: alles heeft plotseling een vreemd voorkomen aangenomen en verontrust mijn gemoed door een even groote verbijstering als bezorgdheid.
Immers in een Akademische feestvergadering noodigt men mij, een scheikundige, uit een redevoering te houden, en wel aangezien de aard van mijn ambt dat zoo vereischt, over de Scheikunde. Of wordt wel ergens grooter onderscheid gevonden dan, dat tusschen MERCURIUS[1] en VULCANUS bestaat? Of is er wel een der wetenschappen, die verder staat van de bevalligheden der welsprekendheid dan de Scheikunde? de Scheikunde, zeg ik, die, ruw en altijd bezig, zich niet bekommerend om een meer gepolijsten stijl, zich evenmin toeleggend op de lokmiddelen der welsprekendheid als er voor geschikt, geheel opgaat in haar werk en haar beoefenaars niet door woorden maar door het vuur de wijsheid, door proeven wijsgeerig redeneeren leert.
[Note 1: God der welsprekendheid. (Vertaler.)]
Bezoekt met den geest althans, als het u belieft, een scheikundige werkplaats! Wat meent gij wel daar te zullen vinden? Soms een opeenhooping van talrijke boeken en ontelbaar veel deelen van schrijvers netjes geordend alle in hun kasten? Soms de gedenkteekenen der oude welsprekendheid zoo gewenscht voor de redenaars, of een spreekgestoelte weergalmend van de stem eens TULLIUS[2]? Niets voorwaar van die dingen: De inrichting, die hier zich voordoet, is geheel anders: volkomen anders zijn de hulpmiddelen: verschillende rijen namelijk van fornuizen, die telkens weer op andere wijze zijn saamgesteld, welke rijen geschikt zijn om iedere sterkte van het vuur uit te houden; kastjes tot aan de zoldering opgebouwd, geheel gevuld met zooveel mogelijk voorwerpen door de wetenschap vervaardigd, die weldra weer moeten dienen om nieuwe in gereedheid te brengen; tallooze soorten van vaatwerk, dat in stof en gedaante verschilt; een hoop kolen en zoden, die nooit mag op raken; bij de hand zijn voor het gebruik verschillende soorten van zeven, spatels, blaasbalgen, tangen en al het andere, dat vereischt wordt om het vuur òf te onderhouden òf