In de Amsterdamsche Jodenbuurt

In de Amsterdamsche Jodenbuurt

The Project Gutenberg EBook of In de Amsterdamsche Jodenbuurt, by Jan Feith This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: In de Amsterdamsche Jodenbuurt De Aarde en haar Volken, 1907
Author: Jan Feith
Release Date: April 23, 2006 [EBook #18236]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK IN DE AMSTERDAMSCHE JODENBUURT ***

Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net/

In de Amsterdamsche Jodenbuurt.
Door Jan Feith.
Met photographie?n van den heer K. Job Jr. [1]

"Hoe schoon zijn uw tenten, o Isra?l, uw woningen, o Jacob!"
I
Toen de directie van dit blad mij de verzameling photo's van den heer K. Job Jr. ter inzage zond en mij verzocht, bij deze reeks kunstvolle opnamen door een knap vakman en artistiek waarnemer een bijschrift te willen leveren, dat uitteraard eveneens onder den vooropgezetten verzameltitel "In de Amsterdamsche Jodenbuurt", zou moeten passen--heb ik even geaarzeld, omdat het leveren van bijschriften zulk een onheusch werk is!
Wat toch is hierbij doorgaans het geval? Het publiek, dat het ge?llustreerde tijdschrift doorbladert, kijkt de reproducties der foto's op twee?rlei wijze aan; ��f het is vluchtig bij zijn beschouwing--en dezulken komen in geen geval in aanmerking; ��f het is aandachtig en ziet, hoe de kunstenaar zich voor zijn object wist te plaatsen, om een mooi-belicht geval vast te leggen, hoe de fotograaf zijn opname technisch-vaardig op papier bracht.
Wat heeft dan nog de leverancier van het bijschrift van noode?
Daar zit een Joden-memmele op de stoep van haar gang; dit is wel een Jodin; haar flodderig mutsje, met het strikje d'r-op, zegt dat ze gehuwd is; ze is niet mooi; ze is niet jong; ze is ook niet ��ver-weelderig gekleed; ze stopt sokken, die grof zijn. Verder: haar woning is verveloos, weinig onderhouden; oud en verzakt genoeg om dat zekere "artistieke" te verkrijgen, waaraan wie oogen heeft om zich door kleur en lijn te laten bekoren, gaarne behagen schept. Maar er wacht nog meer taak voor den bijschrijver; nu gaat hij over tot het ��naanschouwelijke; onder den breeden lachplooi en achter de rond-bollende wangen gist hij den tandeloozen mond; onder het hobbezakkende jak vermoedt hij de afwezigheid van een corset, en spreekt, al naar hij speelsch of hygi?nisch gestemd is, van haar "reform"; de afhangende rok verbergt de voeten en hij veronderstelt, zoo zijn verbeeldingskracht z���� ver reikt, dat memmele 'toffels draagt, of sloffies, of ongemanierd ongeschoeid is, dus knus-knus in haar kousen op den drempel zit. De bijschrift-schrijver kan steeds verder gaan, zoo hem belieft: de sokken, de ����n in bewerking, de ander, zwaar bestopt, over het houten stoepleuninkje, kunnen hem zich doen verbeelden haar man, hem doen insinueeren, dat deze vandaag uit armoe zijn bloote voeten in de laarzen stak, of dat die nu zijn beste paar draagt, of wel dat de man binnen met kamerarrest zit te mopperen tot de gaten in z'n sokken gedicht zijn. O, hij kan nog altijd voortgaan, als hij wil: door de open deur gaat hij langs memmele binnen; z'n lezers verzoekt hij, hoogst onbescheiden, mee; hij wandelt het gangetje in, gaat het kamertje links binnen, kijkt door het eigenste venster, dat nog even op de foto te zien kwam, naar buiten. Nu vertelt de bijschrift-maker over dit kamertje, en hoe 't er uitziet, en hoe ze er leven, en--waarachtig zoo'n fantasie soms!--hoeveel kinderen er geboren werden, en wat ze 's middags wel eten, en hoe oud de oudste, en hoe jong de jongste is, en--misschien is zijn gistend brein zoo stout!--daar keuvelt hij over de zeere oogjes van op ����n na de oudste, en van de kliertjes van op twee na de jongste....

Ik heb geaarzeld, om een bijschrift te leveren bij deze, als fotografische opnamen hoogst-verdienstelijke reeks kijkjes in de Amsterdamsche Jodenbuurt, omdat ik het bijschrift-leveren, om zijn meestal noodelooze aanvulling, een te ondankbaar werk achtte.
Maar ik heb niet geaarzeld, om, na mijzelf het kunstgenot van de beschouwing der oorspronkelijke foto's gegund te hebben, ook boven deze korte aanteekeningen, die niet de bedoeling en pretenties van "Bijschrift" willen hebben, te schrijven "In de Amsterdamsche Jodenbuurt".
Want het toeval wilde ditmaal, dat ik juist rondliep vol Jodenbuurtsche indrukken. En van zeer bijzonderen aard.
Dit verklaar ik, met eenigen wijdloopigen omhaal, aldus:
Er bestaat in Amsterdam een vereeniging, die zich ten doel stelt de tuberculose te bestrijden; zij draagt een naam gelijkend op zoovele andere nuttige stedelijke vereenigingen: "Vereeniging tot bestrijding der tuberculose". Dit zei zoo weinig, sprak amper tot de verbeelding; er bestaan en werken immers zoovele nuttige vereenigingen in een groote stad met al haar ellenden. Door het bestuur was mij gevraagd, in verband met een groote reclame, die zij voor de vereenigingskas op touw