In Het Rijk van Vulcaan | Page 2

het vaderland van VERBEEK moeilijk sprake kon zijn (vooral ook omdat FLAMMARION'S werkje volstrekt niet oorspronkelijk is).

Ik heb nu op verzoek van genoemde uitgevers getracht een populair boek te schrijven over Krakatau.
Wie alleen de zuivere wetenschap bemint, vindt hier weinig van zijne gading.

Het spreekt van zelf, dat ik menigmaal heb moeten putten bij VERBEEK.
De "Royal Society" te Londen benoemde in Januari 1884 eene Krakatau-commissie, die eerst in 1888 rapport uitbracht. Dat werk verscheen onder den titel: "the Eruption of Krakatoa and subsequent phenomena." Over de uitbarsting zelve bevat het niet veel, wat niet reeds bij VERBEEK wordt aangetroffen. Toch vormt het eene schoone aanvulling van diens boek, omdat het zooveel later verschenen is en de Engelsche commissie daardoor de beschikking had over feiten, die VERBEEK niet bekend konden zijn. Ik heb hierbij vooral het oog op de optische verschijnselen in den dampkring van 1883 tot 1886 waargenomen. Ook het Rapport der "Royal Society" werd door mij geraadpleegd.

Mogen deze bladzijden er tevens toe bijdragen om in wijder kring belangstelling te wekken voor het schoone Insulinde, waar, door de uitbarsting van Krakatau, geleden is, zooals slechts zelden op aarde geleden wordt.
R.A. VAN SANDICK.
DEVENTER, September 1890.

HOOFDSTUK I.
De wereld van Vulcaan.
Het "heimweh" der Zwitsers naar hunne bergen.--Alpensport.--De Nederlanders zijn geen bergklimmers.--Tartarin.--Nederland als "plat land."--Indi?, het land der derde dimensie.--Java's blauwe bergen vergeleken met de Alpen.--De wereld van Vulcaan.--De vulkaangordels op aarde.--Werkende en uitgedoofde vulkanen.--Uitbarsting van den berg Zoo in Japan.--"Plooien" en "verwerpingen." Het vulkanisme volgens de theorie van Kant-la Place.--De diepteschaal.--Waaruit bestaat het binnenste der aarde?--Vondst van Nordenskj?ld te Oritok.--Diepste putboring der aarde te Schladebach.--Het boorgat van Sperenberg.--Temperatuurbepalingen bij den bouw van den St. Gothardtunnel.--De schil van de perzik.--Een origineel denkbeeld van Camille Flammarion.--De vulkanische haarden.--Wij zijn even ver als Empedokles.--De Neptunische en de Plutonische school.--De eeuwige cirkelgang van het water op aarde.--Een onderaardsche Rijn.--Prof. Mohr te Bonn, de laatste Neptunist.--Zal het water op aarde verdwijnen?--"Niets bestendig hier bene��n."--Langzame beweging van de aardkorst.--De indruk van vulkanische verschijnselen--"Die Zeugung des Dampfes" van Kaulbach.--De rol van den waterdamp.--Kritische temperatuur.--Spanning van waterdamp in vulkanische haarden--Voorboden van de uitbarsting.--De uitbarsting zelve.--De hoogte der vulkanen.--Nog eens het water.--483 aardschokken in Japan in 1887.--De onfeilbare(?) wetenschap en "des Pudels Kern."--De wereld van Vulcaan blijft een mysterie.
De tijd ligt ver achter ons, dat de Zwitsersche hulptroepen een belangrijk contingent van de meeste Europeesche legers vormden. Die Zwitsers waren goede soldaten, zij hadden weinig behoeften, waren trouw en dapper en konden zich gewoonlijk zeer goed schikken in eene vreemde omgeving.
Maar onder de Zwitsers, die in ons land waren, ontstond menigmaal eene eigenaardige ziekte. Zij kregen dan een onoverwinnelijk, brandend verlangen naar hun land. Men noemde dit "heimweh." De ongelukkige, die daaraan leed, verviel in eene diepe, grenzenlooze neerslachtigheid. Hij deserteerde of pleegde zelfmoord.
Men merkte dit verschijnsel op bij menschen, die volkomen overtuigd waren, dat zij het hier veel beter hadden dan ooit te voren in Zwitserland; die geen ouders of andere teedere betrekkingen in 't vaderland hadden achtergelaten, die in hunne jeugd in de diepste armoede hadden geleefd, en die in alle opzichten tevreden waren met hunnen maatschappelijken toestand.
Het was in der daad niet het vaderland, dat zoo sterk magnetisch op hen werkte, maar het waren de Alpen, de Bergen hunner jeugd, die zij niet konden vergeten in Nederland.
De aantrekkingskracht, die van de Alpen uitgaat, is werkelijk groot. Is er wel ����n tak van lichaamsoefening in onzen tijd, die zoozeer bloeit als de Alpensport? Gewoonlijk wordt in ons land deze edele uitspanning beschouwd als roekelooze waaghalzerij.
Wij Nederlanders reizen zeer veel. Maar het bergstijgen is onze zwakke zijde. De talrijke landgenooten, die des zomers Holland ontvluchten, vlijen zich voor het grootste gedeelte rustig ne��r aan den voet der bergmassa's, terwijl ze een medelijdenden glimlach over hebben voor de talrijke Duitschers en Engelschen, die zoo "stom" zijn op die bergen te klouteren. Voor hen zijn dan ook de tandradbanen eene nuttige en gewaardeerde uitvinding en ge kunt des zomers te Arth geheele wagens vol landgenooten met de tandradbaan den Rigi zien bestijgen, terwijl zij zichzelf voor bijzonder practisch aanzien in vergelijking van de bergklimmers, voor wier streven zij de meest onverholen minachting aan den dag leggen. Verstaat men echter door sport alles wat aanleiding geeft tot oefening van spieren en tot staling der zenuwen, dan behoort zeker de bergsport een hooge plaats in te nemen.
Carlyle zegt, dat men den mensch groot onrecht doet door te beweren, dat hij door gemak en rust wordt aangetrokken. Moeite, zelfverloochening, martelaarschap, dood,--ziedaar, zegt hij, het lokaas, dat het menschenhart bekoort.
Wanneer men bekend is met de grenzenlooze onvoorzichtigheid, roekeloosheid en waaghalzerij van vele reizigers, dan moet men zich slechts verwonderen, dat het aantal slachtoffers der hooge bergen niet grooter is. Leest de beklimming van den Jungfrau door Tartarin, den echten opsnijder uit Tarascon in Daudet's onsterfelijk werk: "Tartarin sur les Alpes." Daar hebt ge het type van den ophakkerigen