Gwaith Alun | Page 7

wlad.
EISTEDDFOD Y WYDDGRUG.
AT MR. E. PARRY, CAERLLEON.
Wyddgrug, Awst 16eg, 1823.
Goroian! goroian! Mr. Parry anwyl. Bydd Callestr yn enwocaf o'r enwogion eto. Yr ydwyf newydd ddychwelyd o ystafell y dirprwywyr yn y Leeswood Arms, lle y cydsyniodd y gwladgarol Syr Edward Llwyd i gymeryd y gadair yn ein Heisteddfod; a rhoddodd 5l. at ddwyn y draul. Gosododd y mater o flaen yr uchel-reithwyr (grand jury) am y Sir, a thanysgrifiodd pob un o honynt bunt, gydag addaw ei noddi. Taflodd yr Uchel-sirydd ei deir-punt at y draul, gan addunedu, er mai Sais oedd, y byddai iddo noddi athrylith gwlad ei henafiaid hyd angeu. Dyma ddechreu yn iawn onide! Bellach, fy nghyfaill, ni raid i chwi wrido wrth son am eich sir gynhennid. Mae tan yn y gallestr, ac wedi ei tharaw o dde, hi a wna holl Gymru "yn brydferth goelcerth i gyd." Gosododd Callestr yr engraifft i holl siroedd eraill Cymru, trwy gymeryd y peth yn orchwyl y sir, yn y cyfarfod uchaf sydd ganddi.
Nid oeddym ar y cyntaf yn meddwl ond am un bunt yn wobrau am y cyfansoddiadau goreu; maent yn awr wedi eu codi i bump, a disgwylir pan y cyferfydd y dirprwywyr nesaf y gellir eu hychwanegu eto. Dyna'r pryd y llwyr benderfynir ar y testynau, yr amser, y barnwyr, a'r gwobrau; a byddaf yn sicr o anfon rhai o'r hysbysiadau argraffedig yn gyntaf oll i fy nghyfaill caredig a gwresog o Gaer, heb ddymuno mwy na'i weled yn ymgeisiwr llwyddianus.
Mi a glywais fod Mrs. Parry a'i mab yn iach galonnog.--Dyma i chwi ychydig rigwm a gysoddais wythnos neu ddwy yn ol, ar destun a mesur can ragorach y doniol Erfyl. Chwi a welwch wrthi mai amcan at annerch y "gwr ieuanc dieithr" ydyw, fel pe buaswn wyddfodol.
Henffych, amhrisiadwy drysor,
Blaenffrwyth y serchiadau mad;?Ni fedd natur bleser rhagor
Na theimladau mam a thad.
Wrth olygu'th wyneb siriol,
Gaiff dieithr godi ei lef,?'Mhell uwchlaw syniadau bydol--
Erfyn it' fendithion Nef?
Nid am gyfoeth, clod, na glendid
Caiff fy nymuniadau fod;?Dylai deiliaid tragwyddolfyd
Gyrchu at amgenach nod.
Boed i'th rudd sy'n awr a'i gogwydd
At y bur dyneraidd fron,?Ddangos oedran diniweidrwydd,--
Gwisged bob lledneisrwydd llon.
Dy wefus sydd wrth ei chusanu
'N ail i rosyn teg ei liw,--?Boed i hon yn ieuanc ddysgu
Deisyf am fendithion Duw.
Na wna achos wylo defnyn
O'r llygaid 'nawr mewn cwsg sy'n cloi,?Ond i dlodi dyro ddeigryn
Os na feddi fwy i'w roi.
Dy ddwy law, sy'n awr mor dyner,
Na bo iddynt gynnyg cam;?Ond rho 'mhleth i ddweyd dy bader
Ac i ofyn bendith mam.
Na boed gwen dy wyneb tirion
Byth yn gymysg gyda thrals,?Ac na chaffo brad ddichellion
Le i lechu dan dy ais.
Na boed byth i'th draed ysgogi
Oddiar ffordd ddaionus Duw:?Er ei chau a drain a drysni--
Llwybr i'r Baradwys yw.
Boed i'th riaint fyw i'th arwain
Gam a cham ar lwybrau gwir;?Na foed arnat ras yn angen
Tra yma yn yr anial dir.
Yr ydwyf yn gyrru eich llyfrau yn ol, gyda'r diolchgaiwch gwresocaf am eu benthyg. Yn y sypyn, hefyd, cewch hen ysgrif-lyfr, haws ei ddeall na'r llall: mynnwn gyfeirio eich sylw at y "Cywydd i law merch," ac ni chewch eich siomi. Mae beirniaid da wedi meddwl mai llaw ysgrifen SION TUDUR ei hun ydyw y llyfr hwn, ond prin y gallaf goelio hynny. Yn Rhuthyn y prynais i ef, am 1s. 6c. 'Digon o newid arno,' meddwch chwithau. Pe meddyliwn na byddai yn bechod anfaddeuol, gormeswn ar eich tiriondeb ymhellach, a gofynwn am fenthyg Transactions of the Cymmrodorion, yn ol gyda'r dygiedydd. Yr ydwyf, ar ddymuniad gwr Eglwysig, yn bwriadu cyfieithu "Hanes y Cymry, o farwolaeth Llewelyn hyd eu hundeb a Lloegr."
Maddeuwch fusgrellni fy llythyr,--yn wir mae gorfoledd am lwyddiant ein Heisteddfod wedi fy nghymysgu yn llwyr, fel na wn pa beth a ysgrifenais.
"RHYWUN."
Clywais lawer son a siarad?Fod rhyw boen yn dilyn cariad;?Ar y son gwnawn innau chwerthin?Nes y gwelais wyneb Rhywun.
Ni wna cyngor, ni wna cysur,?Ni wna canmil mwy o ddolur,?Ac ni wna ceryddon undyn?Beri im' beidio caru Rhywun.
Gwyn ac oer yw marmor mynydd,?Gwyn ac oer yw ewyn nentydd;?Gwyn ac oer yw eira Berwyn,?Gwynnach, oerach, dwyfron Rhywun.
Er cael llygaid fel y perlau.?Er cael cwrel yn wefusau,?Er cael gruddiau fel y rhosyn,?Carreg ydyw calon Rhywun.
Tra bo clogwyn yn Eryri,?Tra bo coed ar ben y Beili,?Tra bo dwfr yn afon Alun,?Cadwaf galon bur i Rywun.
Pa le bynnag bo'm tynghedfen,?P'un ai Berhiw ai Rhydychen,?Am fy nghariad os bydd gofyn,?Fy unig ateb i fydd--Rhywun.
Caiff yr haul fachludo'r borau,?Ac a moelydd yn gymylau,--?Gwisgir fi mewn amdo purwyn?Cyn y peidiaf garu Rhywun.
[Cartref Gwyn: "Gwynnach, oerach, dwyfron Rhywun.": alun48.jpg]
MAES GARMON.
Rhagymadrodd.
Boed Hector flaenor a'i floedd,?Eirf Illium a'i rhyfeloedd,?Groeg anwar mewn garw gynnen,?Bynciau y per Homer hen;?Hidled Virgil, wiwged was,?Win awen uwch AEneas;?Gwnaed eraill ganiad eurwedd?Am arfau claer,--am rwyf cledd,?Byllt trwy dan gwyllt yn gwau,?Mwg a niwl o'r magnelau;?Brad rhyw haid, a brwydrau hen,?Oes, a phleidiau Maes Flodden; {45a}?Gwarchau, a dagrau digrawn,?Cotinth a Valencia lawn, {45b}?Eiliant bleth, a molant blaid?Gywreinwych ei gwroniaid.
Mae gennyf yma i ganu?Fwy gwron, sef Garmon gu;?Ag