Een abel spel van Esmoreit

A free download from www.dertz.in
The Project Gutenberg EBook of Een abel spel van Esmoreit, by Various
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Een abel spel van Esmoreit
Sconics sone van Cecilien
Author: Various
Editor: R. J. Spitz
Release Date: January 31, 2006 [EBook #17644]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
? START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK EEN ABEL SPEL VAN ESMOREIT ***
Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed?Proofreading Team at
ZONNEBLOEM-BOEKJES. No. 2.
EEN ABEL SPEL VAN ESMOREIT
SCONICS SONE VAN CECILIEN.
Ingeleid en van aanteekeningen voorzien
door
R.J. SPITZ.
Leeraar H.B.S. te Apeldoorn.
Tweede, herziene druk.
Uitgegeven door
"De Zonnebloem" te Apeldoorn.
1918.
Gedrukt ter drukkerij van de firma JOHs. J.C. VAN DER BURGH te Deventer.
De hier volgende text van de "Esmoreit" is een publicatie volgens het handschrift naar Moltzer's lezing.
Het "Abel Spel van Esmoreit, sconincs sone van Cecilien", is een van de Middeleeuwsche tooneelstukken, die te vinden zijn in een handschrift, dat te Brussel bewaard wordt en vermoedelijk uit het laatste kwart van de XIVe eeuw dagteekent. Dit handschrift bevat "abele" spelen, d.w.z. kunstige, vernuftige, ernstige spelen, in tegenstelling met de kunstlooze "sotternie?n" (kluchten), die zich mede in de verzameling bevinden en na de opvoering van een abel spel werden vertoond.
Deze abele spelen met de daarbij behoorende sotternie?n?zijn vermoedelijk opgevoerd door rondtrekkende voordragers: sprooksprekers. We kunnen met een aan zekerheid grenzende?waarschijnlijkheid zeggen, dat we hier te doen hebben met een afzonderlijke ontwikkeling van dramatische kunst, die staat buiten en los van de groote lijnen waarlangs het moderne drama, voortgekomen uit het kerkelijk drama van de Middeleeuwen, zich heeft ontwikkeld. Het is hier, bij een uitgave die geenerlei wetenschappelijk doel beoogt of zoodanige pretentie heeft, niet de plaats, om op deze literair-historische strijdvraag nader in te gaan; de belangstellende lezer zij verwezen, o.m. naar het helder betoog van Dr. J. te Winkel in zijn "Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde" (Deel I, blz. 530-538). [1]
Zooals boven gezegd werd, deze uitgave heeft geenerlei?wetenschappelijke pretentie; vandaar dan ook dat de aanteekeningen bij de text, zich van alle philologische geleerdheid onthouden en zich bepalen tot het geven van de noodzakelijke verklaringen.
Wat ons dan bewogen heeft, naast de meerdere voortreffelijke wetenschappelijke uitgaven, die er van de Esmoreit bestaan, deze publicatie te ondernemen?
Het antwoord zij, dat wij meenden, dat er voor een uitgave in smakelijken, prettigen vorm van dit stukje eigenaardige Middeleeuwsche cultuur nog wel plaats was. Hoe kunstloos en psychologisch-na?ef de verwikkeling en personen-teekening ook moge zijn, het stuk heeft met z'n prettig- en vlot-klinkende, sappige, kleur- en schakeering-rijke dialoog zeker genoeg kunstwaarde om ons modernen te bekoren, hetgeen meerdere opvoeringen van de laatste jaren hebben bewezen. Ook als cultuur-historisch document heeft het stuk groote waarde; al was het maar alleen om te bewijzen hoe veel meer fantazie de doorsn��e-Middeleeuwer had, dan wij critische, moderne menschen. Zoo zou op een modern schouwburg-publiek het voortdurend wisselen van de plaats-van-handeling (Sicili?--Damascus; in de text is de plaats telkens door den bewerker aangegeven. [2] heel wat storender werken dan het op den Middeleeuwschen toeschouwer zal hebben gedaan.
Nog een enkel woord van toelichting voor den lezer, die niet gewoon is Middelnederlandsch te lezen. De teekens oe wordt uitgesproken als oo_, _ae_ als _aa_, _ue_ als _uu_, _ij_ als _ie; tevens zij er op gewezen dat in het Middelnederlandsch werkwoord en voornaamwoord veelal nauw verbonden worden. Zoo beteekent bijv. voerene, voeren hem; eest_, is het; _salne, zal hem; waar deze vormen tot groote onduidelijkheid aanleiding zouden kunnen geven, zijn ze in de aanteekeningen verklaard.
R.J. SPITZ.
Apeldoorn, November 1916.
BIJ DEN TWEEDEN DRUK.
De text is nog eerst nauwkeurig nagezien en van enkele storende fouten gezuiverd. Bij de aanteekeningen is van enkele opmerkingen van belangstellende collega's dankbaar gebruik gemaakt.
S.
Apeldoorn, Januari 1918.
PERSONEN.
De proloog.?De koning van Sicili?.?De koningin.?Esmoreit, hun zoon.?Robbrecht, neef van den koning.?De koning van Damascus.?Dami?t, zijn dochter.?Meester Platus.
De Proloog:
God die van der maghet [3] was gheboren,?Om dat hi niet en woude laten verloren,?Dat hi met sinen handen hadde ghemaect,?So woude hi al moeder naect?Die doet sterven in rechter trouwen.?Nu biddic u, heren ende vrouwen,?Dat ghi wilt swighen ende hoeren [4].?Het was een coninc hier te voeren [5],?In Cecilien was hi gheseten--?Verstaet, so moghdi wonder weten [6]--?Ende ghecreech een kint bi sijn wijf;?Maer bi hem hielt hi enen keitijf [7],?Sijns broeder sone, hiet Robbrecht,?Die dat conincrike na recht?Alte male soude hebben verworven,?Hadde die coninc sonder oer [8] ghestorven.?Maer nu wert daer een cnecht