Den Waaragtigen Omloop des Bloeds

Den Waaragtigen Omloop des Bloeds, by

Antoni van Leeuwenhoek This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at www.gutenberg.org
Title: Den Waaragtigen Omloop des Bloeds
Author: Antoni van Leeuwenhoek
Release Date: July 28, 2006 [EBook #18929]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DEN WAARAGTIGEN OMLOOP DES BLOEDS ***

Produced by Louise Hope, Frank van Drogen, the Netherlands Team and the Online Distributed Proofreading Team at http://www.pgdp.net (This file was produced from images generously made available by the Canadian Institute for Historical Microreproductions (www.canadiana.org))

[Transcriber's Note: Spelling and capitalization are as in the original. De spelling en de hoofdletters zijn gehandhaafd als in het origineel.]
* * * * * * * * * * * * * *
[Illustratie:
ANTONI VAN LEEUWENHOEK
LID VAN DE KONINGHLYKE SOCIETEIT IN LONDON
GEBOREN TOT DELFT. A. 1632
Daer leeft een aerdigh Man een wardigh Man en gauw Die wisse wondren teelt en heeft Natur in 't nauw Doorkruypt all haer geheim en opent all haer Sloten
Syn Glase Sleuteltiens en isser geen ontschoten Noch kan ontschieten dit's die dappre man niet maer Siet scherp toe die hem soeckt 't gelyckt hem of hy 't waer
J. Verkolje pinx. fec. et exc. A. 1686]

Den Waaragtigen
Omloop des Bloeds,
Als mede dat
DE ARTERIEN EN VEN?
Gecontinueerde BLOED-VATEN zijn,
Klaar voor de oogen gestelt.
Verhandelt in een BRIEF, geschreven aan de Koninglijke Societeit tot Londen.
door
ANTONI VAN LEEUWENHOEK, Lid van deselve SOCIETEYT.

Antony van Leeuwenhoeks
65. MISSIVE,
Vanden 7. September 1688.
HANDELENDE
Van tweederley soort van Kikvorsschen. Uyt wat deelen der selver eyeren bestaan. Dat uyt die eyeren Wormen komen. Van wat maakzel die Wormen zyn. De circulatie van het bloed op ses distincte plaatsen aan het hooft van dese Wormen. Continuele schielyke voortstotinge, die het bloed van het hert ontfangt. Ommeloop van het bloed op veel plaatsen in de staart van de Kikvors-worm. Hetgene men Arterien en Venae noemt, zijn gecontinueerde bloed-vaten. Arterien en Venae die dwers over malkanderen loopen. De ommeloop geschied in de dunste bloed-vaten. De Circulatie van het bloed, in kleyne en groote Kikvorsschen. Hoe in een Arterie het bloed te rug quam loopen, en wat de oorsaak daar van was. De ommeloop van het bloed in een kleyn Visje, en in desselfs staart vier-en-dertig byzondere ommeloopen: Ende in het zelvige mede seer naakt voor de oogen gestelt dat Arterien en Venae gecontinueerde bloedvaten syn. In een nagel grootte van onse huyd geschieden wel duysent ommeloopen van bloed. De deeltjens die het bloed in de Vissen root maken, zyn platte ovale deeltjens. Wat Heeren, onder andere, de waaragtige Circulatie van het bloed hebben gezien.
Hoog-Edele HEEREN, enz.
Myn laatste alder-onderdanigsten aan hare Hoog-Edele is geweest den 24. der voorledene Maand, waar in ik kome te handelen, van de angel van de Mugge, namelijk dat de selve angel uyt de koker genomen zynde, in vier distincte angels bestaat. Dat ik Linde Boomen hebbe geplant, welkers wortels in de lucht tot takken wassen, ende de takken in de aarde tot wortels zyn geworden. Dat in yder welgemaakte Garst of Tarw al een Koorn-air geformeert is.
Hier nevens gaan weder eenige van mijne geringe Observatien.
Wy hebben hier te lande twederley soort van Kikvorsschen; de eerste soort, die wy seer overvloedig ontrent onse Stad plegen te hebben, werden ordinair Kikvorsschen genoemt. Welke sedert eenige jaren hier seer weynig zyn geweest, uyt oorsaak, beeld ik my in, dat onse stilstaande kleyne water-grachten, na verloop van eenige jaren, met een ongediert van sekere kleyne vis (daar wy voor desen niet van geweten hebben, soo veel my bekent is) die wy Stekel-baarsjens noemen, sijn als vervult geworden, die de Kikvorsschen als die nog wormen waren, hebben verslonden.
De kuyt of eyeren van dese Kikvorsschen heb ik in de kleyne water-gragten, die onse weyden of velden van een separeren, somtyds in soo een groote menigte byeen zien leggen, dat de superfitie van het water voor een groot gedeelte beset was.
De tweede soort van Vorsschen die men hier gemenelijk Worken noemt, die zyn in veel minder getal, ende die zyn grooter, en ook starker in 't voortspringen; welkers achter-lijven of dikste van de achter-pooten by de France Natie voor goede spijs gebruykt werd. Op dese laatste soort heb ik veel-maal mijn gedagten laten gaan, eensdeels om dat ik die noyt en hadde gezien dat die verzameld waren; ende ten anderen, om dat ik noyt haar Eyeren ofte kuyt en hadde gezien.
Maar nu op den 29. Mey kome ik wederom in een Weyde, daar in ik sedert eenige jaren tot mijn vermaak dikmaal hebbe gaan wandelen, en geen gedachten hebbende tot de kuyt of eyeren van de Kikvorschen, om dat de tijd van het eyer-leggen van de eerste Kikvorschen al lang verloopen was, soo gaa ik op het geschreeuw, dat dese Kikvorschen, anders