Avondstonden

Avondstonden

The Project Gutenberg EBook of Avondstonden, by Hendrik
Conscience This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost
and with almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it
away or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License
included with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: Avondstonden
Author: Hendrik Conscience
Release Date: October 4, 2004 [EBook #13595]
Language: Dutch
Character set encoding: ISO-8859-1
*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK
AVONDSTONDEN ***

Produced by Robbie Deighton, Miranda van de Heijning and the PG
Online Distributed Proofreading Team.

HENDRIK CONSCIENCE
Avondstonden

INHOUD
Quinten Massys
De engel des goeds en de geest des kwaads
De nieuwe Niobe
Weetlust en geloof
Het beulskind
De geest
De schoolmeester ten tijde van Maria Theresia
De kwade hand
Striata Formosissima of de Dahlia's-koorts

[Illustratie: De abdisse nam het boek uit handen der non.]

QUINTEN MASSYS
Omtrent den jare 1480 stonden bij de Gasthuisbeemden, te Antwerpen,
eenige kleine huisjes, welke het klooster van ter Zieken toebehoorden
en aan geringe menschen werden verhuurd. Zij waren meestal bewoond
door ambachtsgezellen, die van hun arbeidsloon met moeite genoeg
konden overhouden om de wekelijksche huurpenningen te betalen; of
wel door oude lieden, die met de grootste zuinigheid van het geld, dat
zij in jongere jaren gespaard hadden, nu moesten leven.
In een der minst vervallene dezer huisjes woonde in dien tijd eene
weduwe met haren eenigen zoon. Alhoewel zij niets in eigendom op de
wereld bezat, hadden niettemin vreugde en genoegen altijd onder haar
dak gewoond; zij droeg hare armoede met het grootste geduld en zou

niet licht haren nederigen staat tegen eenen beteren verruild hebben.
Haar geluk bestond in de arbeidzaamheid van haren zoon en in de
zuivere genegenheid, die hij haar toedroeg. Daar zij eene teedere
moeder was en al het gevoel van haar liefderijk hart op haren zoon
gekeerd had, was het haar een genoegzaam gelukzalig lot, zich door
hem zoo bemind te zien. In hare gebeden, in al hare zuchten was de
naam van haar kind gemengd; en de liefde, welke zij hem had
toegewijd, was in eene soort van zelfverloochening verkeerd. Haar
zoon, die zijne moeder met gelijke teederheid betaalde, werkte dag en
nacht om haar niets te laten ontbreken, en, wanneer hij maar gissen kon,
dat zij iets verlangde, spaarde hij het zweet zijns aanschijns niet, maar
zwoegde, totdat hij geld genoeg gewonnen had om zijne moeder het
verlangde voorwerp te schenken. Door arbeidszucht was hij zoodanig
bekwaam geworden in het smidsambacht, dat hij uitoefende, dat
niemand hem in het smeden van allerlei kunstvoorwerpen te boven
ging, en hij een ruim loon voor zijnen arbeid ontving. Dit was eene der
redenen, waarom de woning der weduwe met meer smaak versierd was
en zij als eene der meest-bemiddelde huurlingen der huisjes van ter
Zieken werd aangezien. Haar zoon, die in zijn werk buitengewonen lust
vond, zong en was blijde zonder ophouden; ook had men zijnen echten
naam vergeten, om hem dien van vroolijken smid te geven.
Sedert eenige maanden was op eens in het huis der oude weduwe al dit
genoegen, al die vreugde vergaan; nu waren het slechts tranen, die er
vloeiden, zuchten die men er hoorde, en het zingen van den vroolijken
smid was eene zaak, waaraan de geburen niet meer dachten, dan om
zich gelukkige tijden te herinneren.
Het was op eenen Maandag;--de weduwe zat met natbeschreide wangen
bij het bed, waarop haar zoon lag uitgestrekt. Die sterke jonkman,
welke zoovele jaren den voorhamer met gemak en losheid had
behandeld, die zooveel zweet voor zijne moeder had gestort, was nu als
in een ontvleesd geraamte veranderd. Men kon op zijnen blooten hals
gemakkelijk de ingekrompen spieren zien bewegen; zijne
sleutelbeenderen lagen zoo zichtbaar onder zijne huid, alsof zij als met
een doorschijnend lijnwaad waren overtrokken geweest: zijn gansch
lichaam scheen als weggesmolten. Zijn aangezicht droeg geen het

minste teeken van pijn: alleenlijk was er eene diepe droefheid op
afgeschetst, en men kon duizende hartgrievende woorden lezen in de
flauwe oogen, die hij op zijne moeder gericht hield. Van tijd tot tijd
kwam er nog eene uitdrukking van zaligheid zijn mager aangezicht
beglanzen: het was wel geen lach, maar iets onverstaanbaars, eene
geheime gedachte, die zijne oogen meer deed blinken en hem meer van
het graf, dat op hem gaapte, scheen te verwijderen. Dan vatte de
bedrukte moeder, ziende wat hevige zielestrijd van hoop, van liefde en
van doodende foltering in haren zoon omging, zijne beenige hand en
zuchtte vol ontroering; een enkel woord rolde slechts van hare lippen,
de naam van haren stervenden zoon:
"Quinten! o, Quinten!..."
Nadat zij elkander aldus ruimen tijd bezien hadden, begon de weduwe
opnieuw overvloedige tranen te storten en sprak eindelijk met doffe
stemme:
"Quinten, mijn arme zoon, verlangt gij niets? Hebt gij geenen dorst?"
"O neen,