Ang Singsing nang Dalagang Marmol | Page 8

Isabelo de los Reyes
di'y pat��y na nahulog sa kabayo ang americano.
Kinubk��b n~g m~ga kaaway ang bahay na kin��roroon��n ni Pus�� at n~g ak��'y makalay? na sa katamtamang agw��t sa lo��b n~g is��ng masukal na t��lahib��n, ay n��kita kong marami pang n��pat��y si Pus��, palibhas��'t may mabuti siy��ng panudla at sa bawa't punl? n~g kany��ng revolver ay is��ng americanong pat��y �� sugat��ng mal��bha ang kapal��t.
N~gun��'t sa wak��s ay tinam��an naman siy�� at n��tanaw��n kong nahulog na parang pat��y.
Nang wala n��ng sum��sag��t sa put��k n~g m~ga americano ay dumaluhong na sil��'t tinal��n ang bahay at do��n n��kita si Pus�� na walang malay-t��o, n~gun��'t huminhing�� pa n~g kaunt?.
Malak�� ang pagk��mangha at pagpuri n~g m~ga americano sa kany��ng katapan~gan, palibhas��, gay��ng but��'t bal��t na lamang ay lumaban pa sa lal��ng kabayanihan.
Hinubar��n si Pus�� upang siyasatin ang kany��ng m~ga s��gat at n~g m��kitang siya'y Coronel ay sinikap na linangg��s n~g main~gat ang bago at m~ga d��ti niy��ng s��gat at sak�� ginam��t.
Sa libl��b na aking kin��tatag��an ay nagda��n ang dalaw��ng makabebe na kasama n~g m~ga americano, at aking n��pakingg��n sa kanil�� ang sum��sun��d na salitan.
UNANG MAKABEBE:--It�� ang "nun��" n~g t��pang. ?Sino ang mag-��akal��ng, makamat��y pa n~g wal��ng americano, ang Coronel na it��ng halos ay nagh��hin~gal? na lamang?
IKALAW��NG MAKABEBE:--Sinasabi n~g americanong manggag��mot na kun sa m~ga s��gat daw lamang uy ma��ari pa siy��ng mab��hay, pagka't ang punl?'y hind? naman nakasir�� n~g m~ga sangk��p na mahahalag�� sa lo��b n~g kataw��n; n~guni, may kahirapan daw siy��ng iligt��s dahil sa lubhang kakulan~gan n~g dug?, kaya naw��wala tul��y ang pag-asa dahil sa kahin��an n~g kataw��n.
Inakal�� kong n��karamd��m mand��n ang m~ga makabebe na may t��o sa aking kinalalagy��ng libl��b, kaya ag��d ak��ng tumalil��s at nagtatakb�� n~g walang t��gil, hanggan sa is��ng n��yong malapit sa Baluarte; at mat��pus ang walang lag��t na takb�� ay dumat��ng ak�� sa Gap��ng kinabukasan, n~guni't patay na halos sa pagkag��tom, sa pagkasind��k at sa pagkap��god.
Tumawag ak�� sa unang bahay na aking natagp?��n at magiliw nam��n ak��ng tinangg��p n~g m��laman nil�� ang nangyari sa akin, na nakat��kas lamang ak�� sa m~ga americano. Bahagya na ak��ng makapagsalita dal�� n~g malaking panghihin�� at ni ang pan~galan n~g bayani't matapang na Pus�� ay di ko n�� n��banggit man lamang.
Is��ng matandang babai na nag-n~gan~galang Edeng na lag��ng may p��gong na pa?? sa ��lo, paris n~g ugaling kataglayan n~g matatandang babai sa lup��ing it��, ang siy��ng nan~gan~ga siw�� sa aking pagkain at sa il��n pang m~ga kailan~gan; n~guni't kun mins��n, ak��'y nay��yam��t sa matandang it�� dahil sa tuw? n��ng k��u-usis�� sa akin n~g tungk��l sa m~ga balit�� n~g laban��n; at lah��t halos n~g m~ga pinun�� ay itin��tan��ng sa akin kun sa��n dapat m��kita. Ak�� nam��n na talag��ng mayayamutin ay agad sum��sag��t na wala ak��ng nalalaman at lal�� ko pang sin��sadya, pagka't kun minsan ay hinihinal�� kong baka is��ng tikt��k n~g m~ga americano. Pagkatapus n~g m~ga il��ng tan��ng niy�� sa akin, tuw? na'y nahuhulog sa pagsisiyasat n~g kun sa��n pumunt�� ang m~ga kawal n~g balit��ng si Pus��. At sin��sag��t ko naman n~g: "Ayw��n."
Sa gay��'y tum��tug��n ang matandang Edeng na any��'y:
--Parang linamon n~g lup�� si Pus��; marah?l ay namat��y n��, kay�� wala n��ng m��balit�� sa kany��, pagka't no��ng siy��'y buh��y, araw-araw ay napag-��usapan ang mahigp?t niy��ng panglulusob sa m~ga pulut��ng n~g kaaway.
--Ayw��n k�� p?, aywan ko--ang lagi kong sag��t. At sa sarili ko'y nasasabing:
--Datihan ang tikt��k na it��. Marahil ay makaligt��s sa pagk��libing n~g buh��y.
Is��ng araw ay isino��t ko ang singsing n~g aking katoto at bahagya pa lamang namasd��n ni matatandang Edeng ay hinawakang nan~g��n~gat��l ang aking kam��y, tiningn��ng mabuti ang singsing at n��paiy��k. Ak��'y nagtak�� at aking tinan��ng:
--?Bakit p??
--?Taks��l na t��o!--ang sagot na humahagulg��l--Ik��w p? pal�� ang pumat��y sa kulang palad kong si Pus�� at n~gay��'y nagkukunwar? pa kay��ng wal��ng namamalayan sa kany��. S��bi ko na n~ga ba't sa mula pa'y kum��kut��b na sa aking lo��b na ang t��ong it��'y may kinalaman kay Pus�� ko.
--Ik��w p? ba'y an�� ni Coronel Pus��? ?Kay�� p? ba'y ina sakali?
--Op��. Kaya n~ga ipinam��manh��k ko sa iny��ng sabihin lamang ag��d sa akin ang nangyari sa hirang kong buns?.
--Toto��'t kinus�� ko p? ang pa-ewan sa inyo pagka't hinihinal�� kong kay��'y is��ng tikt��k n~g m~ga americano; al��m na niny��ng kun mins��n ay m~ga babai ang gin��gamit nil�� sa tungkuling it��, at si Pus��'y para kong kapatid, katunayan, n~g kam��'y maghiwal��y at n~g siy��'y hum��nda sa pakikilaban n~g wala anom��ng pag-as��ng mab��hay pa, ibinig��y sa akin ang kany��ng pinakam��mutyang sings��ng upang isaul�� ko sa may ari.
--?Siy�� p? ba'y buh��y pa �� pat��y n��?
--D? ko p? masabi, pagka't dinamp��t na parang pat��y n~g m~ga americano; n~guni't n~g matapus ay sinasabi nil��ng alinsunod sa manggag��mot, kun dahil daw lamang sa kany��ng m~ga s��gat ay ma��ari pang mab��hay, palibhas��'t hind? sumir�� n~g m~ga bahaging maselan sa lo��b n~g kataw��n; n~guni't na sa kahangganan daw ang kany��ng panghihin��.
--?At sa��n naro��n n~gay��n?
--Iniwan ko p? sa d��kong Sibul na in��alag��an n~g m~ga americanong nak��bihag sa kany��.
--Kun gay��'y ibig��y na niny�� sa akin
Continue reading on your phone by scaning this QR Code

 / 16
Tip: The current page has been bookmarked automatically. If you wish to continue reading later, just open the Dertz Homepage, and click on the 'continue reading' link at the bottom of the page.